<p class="ql-block">元好問的詩詞創(chuàng)作,堪稱金元之際的文壇巔峰,其風(fēng)格特點深刻而鮮明,可以概括為“兼具北方的雄渾豪宕與南方的深婉情致,并承載著以詩存史的沉重使命感”。</p> <p class="ql-block">一、詩歌風(fēng)格特點</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">元好問的詩歌成就最高,尤其以“喪亂詩”聞名,其風(fēng)格可歸納為以下幾點:</p> <p class="ql-block">1. 沉郁蒼勁,悲壯慷慨的“詩史”風(fēng)格</p><p class="ql-block">這是元好問詩歌最核心的風(fēng)格,主要形成于金朝滅亡前后。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">時代烙印:他的詩深刻記錄了國破家亡、生靈涂炭的歷史現(xiàn)實,如《壬辰十二月車駕東狩后即事》、《癸巳五月三日北渡》等系列詩作,真實描繪了汴京淪陷后的慘狀,其震撼力與紀(jì)實性直追杜甫,被公認為具有“詩史”價值。</p><p class="ql-block">《壬辰十二月車駕東狩后即事》(其二)</p><p class="ql-block">慘淡龍蛇日斗爭,</p><p class="ql-block">干戈直欲盡生靈。</p><p class="ql-block">高原水出山河改,</p><p class="ql-block">戰(zhàn)地風(fēng)來草木腥。</p><p class="ql-block">精衛(wèi)有冤填瀚海,</p><p class="ql-block">包胥無淚哭秦庭。</p><p class="ql-block">并州豪杰知誰在,</p><p class="ql-block">莫擬分軍下井陘。</p><p class="ql-block">《癸巳五月三日北渡》(其三)</p><p class="ql-block">白骨縱橫似亂麻,</p><p class="ql-block">幾年桑梓變龍沙。</p><p class="ql-block">只知河朔生靈盡,</p><p class="ql-block">破屋疏煙卻數(shù)家。</p><p class="ql-block"> 情感內(nèi)核:詩中充滿了巨大的悲痛、憤慨與無奈,但情感表達并非軟弱無力,而是融入了一種蒼勁雄渾的筆力之中,形成了悲而能壯、郁而愈慷的獨特氣質(zhì)。清人趙翼的評價“國家不幸詩家幸,賦到滄桑句便工”,精準(zhǔn)地概括了這一點。</p> <p class="ql-block">2. 雄渾開闊,豪宕不羈的北方氣魄</p><p class="ql-block">作為北方文人,元好問的詩天然帶有一股中原與幽燕地區(qū)的雄健之氣。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">意象宏大:他善于描繪壯闊的自然景象,如名篇《游黃華山》中寫瀑布:《游黃華山》</p><p class="ql-block">湍聲洶洶轉(zhuǎn)絕壑,</p><p class="ql-block">雪氣凜凜隨陰風(fēng)。</p><p class="ql-block">懸流千丈忽當(dāng)眼,</p><p class="ql-block">芥蒂一洗平生胸。</p><p class="ql-block">雷公怒擊散飛雹,</p><p class="ql-block">日腳倒射垂長虹。</p><p class="ql-block">驪珠百斛供一瀉,</p><p class="ql-block">海藏翻倒愁龍公。</p><p class="ql-block">湍聲洶洶轉(zhuǎn)絕壑,</p><p class="ql-block">雪氣凜凜隨陰風(fēng)。</p><p class="ql-block">懸流千丈忽當(dāng)眼,</p><p class="ql-block">芥蒂一洗平生胸。</p><p class="ql-block">筆力千鈞,氣勢磅礴,讀之令人胸襟開闊。</p><p class="ql-block">· 語言剛?。浩湓娬Z言不事雕琢,自然真樸,卻自有一股內(nèi)在的骨力與勁道,展現(xiàn)了北方文化豪邁磊落的精神特質(zhì)。</p> <p class="ql-block">3. 淳樸自然,真摯深婉的多樣情致</p><p class="ql-block">在豪放雄健的主體風(fēng)格之外,元好問也能寫出深情綿邈、清新自然的詩作。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">論詩絕句:其《論詩三十首》系統(tǒng)評論了漢魏至宋代的詩人詩派,集中體現(xiàn)了他崇尚“天然真淳”的詩歌主張。他贊美陶淵明的“一語天然萬古新”,欣賞《敕勒歌》的“慷慨歌謠絕不傳”,反對矯揉造作、模擬雕琢的詩風(fēng)。</p><p class="ql-block">《敕勒歌》(北朝民歌,元好問收錄點評)</p><p class="ql-block">敕勒川,陰山下。</p><p class="ql-block">天似穹廬,籠蓋四野。</p><p class="ql-block">天蒼蒼,野茫茫,</p><p class="ql-block">風(fēng)吹草低見牛羊。</p><p class="ql-block">寫景抒情:一些山水田園詩和詠物詩,如《山居雜詩》等,語言簡淡,意境清新,充滿了生活情趣和深邃的哲理思考。</p><p class="ql-block">《山居雜詩》(其六)</p><p class="ql-block">瘦竹藤斜掛,</p><p class="ql-block">叢花草亂生。</p><p class="ql-block">林高風(fēng)有態(tài),</p><p class="ql-block">苔滑水無聲。</p> <p class="ql-block">二、詞作風(fēng)格特點</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">元好問的詞作被尊為“金代詞壇之冠”,其風(fēng)格與詩一脈相承,但又更為豐富多變。</p> <p class="ql-block">1. 蘇辛遺風(fēng),豪放沉郁</p><p class="ql-block">他是蘇軾、辛棄疾豪放詞風(fēng)在金元之際的重要繼承者。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">題材擴大:他將家國之痛、身世之悲、歷史興亡之感大量納入詞中,提升了詞的格調(diào)與境界。如《木蘭花慢·游三臺》憑吊曹操遺跡,抒發(fā)歷史滄桑感。</p><p class="ql-block">《木蘭花慢·游三臺》</p><p class="ql-block">渺漳流東下,</p><p class="ql-block">流不盡,古今情。</p><p class="ql-block">記海上三山,</p><p class="ql-block">云中雙闕,當(dāng)日南城。</p><p class="ql-block">黃星。幾年飛去,</p><p class="ql-block">淡春陰、平野草青青。</p><p class="ql-block">冰井猶殘石甃,</p><p class="ql-block">露盤已失金莖。</p><p class="ql-block">氣象雄渾:其豪放詞并非叫囂怒張,而是將悲憤之情融入蒼茫的意象和沉郁的節(jié)奏中,形成了一種骨力遒勁、境界闊大的獨特風(fēng)貌。</p> <p class="ql-block">2. 婉約情深,雅潔雋永</p><p class="ql-block">元好問的婉約詞成就極高,堪稱“婉約詞中的陽剛派”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 言情杰作:兩首《摸魚兒》是其不朽代表作?!堆闱鹪~》中“問世間,情是何物,直教生死相許?” 以鴻雁殉情起興,謳歌至死不渝的愛情,情感熾烈,境界宏大,將婉約之情寫出了悲壯之感?!峨p蕖詞》同樣凄婉動人。</p><p class="ql-block">《摸魚兒·問蓮根有絲多少》</p><p class="ql-block">問蓮根、有絲多少,</p><p class="ql-block">蓮心知為誰苦?</p><p class="ql-block">雙花脈脈嬌相向,</p><p class="ql-block">只是舊家兒女。</p><p class="ql-block">天已許。甚不教、</p><p class="ql-block">白頭生死鴛鴦浦?</p><p class="ql-block">夕陽無語。</p><p class="ql-block">算謝客煙中,湘妃江上,</p><p class="ql-block">未是斷腸處。</p><p class="ql-block">《摸魚兒·雁丘詞》(乙丑歲赴試并州作)</p><p class="ql-block">問世間、情是何物,</p><p class="ql-block">直教生死相許?</p><p class="ql-block">天南地北雙飛客,</p><p class="ql-block">老翅幾回寒暑。</p><p class="ql-block">歡樂趣,離別苦,</p><p class="ql-block">就中更有癡兒女。</p><p class="ql-block">君應(yīng)有語:渺萬里層云,</p><p class="ql-block">千山暮雪,只影向誰去?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">橫汾路,寂寞當(dāng)年簫鼓,</p><p class="ql-block">荒煙依舊平楚。</p><p class="ql-block">招魂楚些何嗟及,</p><p class="ql-block">山鬼暗啼風(fēng)雨。</p><p class="ql-block">天也妒,未信與,</p><p class="ql-block">鶯兒燕子俱黃土。</p><p class="ql-block">千秋萬古,為留待騷人,</p><p class="ql-block">狂歌痛飲,來訪雁丘處。</p><p class="ql-block">剛?cè)岵核耐窦s詞往往在柔婉中注入一股剛健之氣,情深而不膩,婉麗而不媚,形成了“疏快之中,自饒深婉”的獨特魅力。</p> <p class="ql-block">3. 清雄超曠,融會貫通</p><p class="ql-block">晚年之后,元好問的詞風(fēng)趨向于一種歷經(jīng)滄桑后的通透與超然。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 融合之境:他成功地將豪放與婉約兩種風(fēng)格融合在一起,既有豪放派的開闊氣象,又有婉約派的精深情感,形成了“清雄頓挫,融洽南北”的集大成風(fēng)貌。</p><p class="ql-block">語言藝術(shù):其詞語言精湛,既善用口語使詞意顯豁,又工于煉句使意境深遠,展現(xiàn)了高超的藝術(shù)駕馭能力。</p> <p class="ql-block">總而言之,元好問的詩詞風(fēng)格是一個多元而統(tǒng)一的整體:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"> 以“真”為核:無論是記錄歷史還是抒發(fā)情感,他都堅持“以誠為本”的創(chuàng)作理念,情感真摯,筆觸真誠。</p><p class="ql-block">·以“悲”為底:時代的悲劇為其作品奠定了沉郁悲壯的基調(diào)。</p><p class="ql-block">·以“健”為骨:北方的風(fēng)土人情和個人的剛健品格,使其作品充滿了雄渾豪宕的骨力。</p><p class="ql-block">·以“史”為任:自覺的“以詩存史”使命感,使其作品具有了超越文學(xué)的厚重歷史價值。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">他不僅是金元之際的文壇盟主,更是中國文學(xué)史上一位承前啟后、風(fēng)格卓異的大家,其詩詞是那個特定時代的悲壯回聲,也是中華古典文學(xué)寶庫中的璀璨明珠。</p>