<p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">4月中旬,參觀了由中國美術(shù)館聯(lián)合甘肅省文物局主辦,敦煌研究院、甘肅省博物館和甘肅省簡牘博物館承辦的甘肅絲路藝術(shù)珍品展。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">踏入中國美術(shù)館門前廣場,但見大門兩側(cè)的門廊上方懸掛著大幅海報(bào):“墨韻文脈 甘肅絲路文藝珍品展”,其中“墨韻文脈”四字尤為突出。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">原來,“墨韻文脈”是中國美術(shù)館 的一個(gè)展覽品牌,旨在通過“美術(shù)館+博物館”、“文物+藝術(shù)品”的協(xié)同創(chuàng)新,在展示中華文化藝術(shù)珍品的同時(shí),讓不同時(shí)空的作品展開對話,重新梳理和激活中華美學(xué)的深層邏輯?。之前已先后與吉林省博物院和浙江省博物館聯(lián)袂推出了“墨韻文脈”系列展,這次輪到和甘肅省文物局合作了。強(qiáng)強(qiáng)聯(lián)合的結(jié)果必然帶給觀眾一次視覺盛宴和對文物與美學(xué)知識(shí)的探索。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">展覽分為“繪塑同光”和“書刻同輝”兩部分,分別設(shè)在三樓和五樓展廳。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">其中“繪塑同光”部分聚焦絲綢之路上的視覺藝術(shù)精華,精心遴選中國美術(shù)館與甘肅博物館館藏的彩塑,繪畫等珍貴文物,特別是以大幅敦煌壁畫復(fù)制品為亮點(diǎn),觀眾可以近距離欣賞壁畫中飛天衣袂的飄逸筆觸,佛龕造像的慈悲神韻,感受千年絲路文明的璀璨。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">展廳入口處,總策展人、學(xué)術(shù)主持、中國美術(shù)館館長吳為山撰寫的前言,字字充滿深情。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">踏入展廳,歷史氣息攜著河西走廊的風(fēng)情撲面而來。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">彩繪牽馬俑</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">此牽馬俑以紅陶模制粘合而成,站立狀,俑身施赭色,戴一頂同樣顏色翻沿的尖頂帽,并以黑彩繪毛發(fā)和須眼,嘴唇施朱色。右手略前舉作牽馬狀。造型簡潔,神情自然,面帶微笑,有樸素而生動(dòng)的藝術(shù)感染力。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">武士立俑</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院藏</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">天王俑</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">陶彩繪天王俑頭戴冠,面部上窄下寬,眉毛緊蹙,雙睛圓睜,尖鼻闊口。身穿明光甲,龍首護(hù)膊,雙腿一直立,一微抬,踩踏小鬼頭部。小鬼眼睛圓睜,作掙扎狀。天王俑的雕刻精美,所用陶質(zhì)細(xì)密,是盛唐時(shí)期的典型作品??。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟初唐第 57K</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">觀音菩薩像</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">靳尚誼 油畫 1978</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國美術(shù)館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">20世紀(jì)以來,一批又一批藝術(shù)家走進(jìn)敦煌,在壁畫、彩塑中汲取營養(yǎng),積累了大量的臨摹和創(chuàng)作作品。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">敦煌莫高窟第 57 窟是初唐開鑿的重要石窟,藝術(shù)以細(xì)膩精致、富麗典雅著稱,圖中的觀世音菩薩像,被視為唐代經(jīng)典之作。此窟的觀世音菩薩突破傳統(tǒng)程式,呈現(xiàn)女性化特征:柳葉細(xì)眉、櫻桃小嘴,額上、鬢邊、兩頰和下頦均施淡染,使肌膚潤澤細(xì)嫩如妙齡少女。各種花紋均勾白色線,顯出絲綢織物之綺麗,其冠飾、瓔珞、臂釧皆以瀝粉堆金畫成。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">這幅觀音菩薩像實(shí)在太美,但和之前看過的菩薩像有所不同。她不是那么神圣,沒有那么莊嚴(yán),靜穆之美中散發(fā)著人間氣息,更有親和力。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">臨摹者靳尚誼是著名的中國當(dāng)代油畫藝術(shù)家、美術(shù)教育家、中央美術(shù)學(xué)院的原院長。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">?臨摹莫高窟隋代第401窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">供養(yǎng)菩薩二身</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">陳之琳</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">三彩女騎馬俑</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐?</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">1965年出土于甘肅省秦安縣葉家堡鄉(xiāng)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅博物館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">該文物采用白陶胎施紅、綠、黑、白四色釉彩,塑造了一位挽高髻、著短袖衫長褲的仕女悠然騎乘白馬的場景。馬匹造型昂首直立,墨繪轡飾精致,雙目前視,四腿有力,形態(tài)自然逼真。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">三彩女騎馬俑是反映唐代女性騎馬風(fēng)尚的重要文物,現(xiàn)為甘肅省博物館館藏一級(jí)文物。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">彩繪木六博俑</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">漢代</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">出土于甘肅省武威市磨嘴子漢墓群</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">該文物由兩位跪坐對弈老者木俑和長方形彩繪棋盤組成,作品采用"漢八刀"雕刻技法,生動(dòng)表現(xiàn)了對弈者前傾布子與抬手邀棋的動(dòng)態(tài),其簡潔線條與神態(tài)刻畫展現(xiàn)了漢代木雕的寫意風(fēng)格。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">彩繪木六博俑作為現(xiàn)存最完整的六博棋具實(shí)物,實(shí)證了漢代盛行的社交游戲形態(tài),并承載著宇宙觀與占卜功能。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">男立俑</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">北朝</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅博物館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">男陶俑頭戴籠冠,身穿寬袖外衣,外套白裳,平頭履。拱手含頸而立,秀目微啟。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟第329窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">蓮花飛天藻井 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">史葦湘</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">這幅作品是史葦湘先生于1974年精心復(fù)刻的,展現(xiàn)了唐代工匠的卓越技藝和深厚的佛教宇宙觀?。藻井井心以淡藍(lán)色作地,象征天空,中心繪一大朵蓮花,象征著天空中的蓮花?。這幅作品不僅具有藝術(shù)價(jià)值,還蘊(yùn)含了豐富的學(xué)術(shù)意義?。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">歐陽琳/史葦湘是一對獻(xiàn)身于敦煌藝術(shù)事業(yè)的夫妻檔,是第一代敦煌學(xué)工作者。史葦湘與妻子歐陽琳共同參與了敦煌壁畫的早期臨摹與研究工作,是敦煌文物保護(hù)事業(yè)的奠基者之一。?</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟第320窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">四飛天</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">趙俊榮 1981</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌莫高窟彩塑</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">供養(yǎng)菩薩像 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟隋代第407窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">三兔飛天藻井 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">段文杰、李復(fù) 1954</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟第217窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">佛頂尊勝陀羅尼經(jīng)變佛陀波利史跡畫 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">常書鴻 1955</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">《第217窟佛頂尊勝陀羅尼經(jīng)變佛陀波利史跡畫》呈現(xiàn)的是唐朝初期的山水風(fēng)貌。這幅初唐作品與唐中后期山水風(fēng)格相比,具有顏色濃烈復(fù)雜、山頭形式陡峭等特點(diǎn)。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">看壁畫、講故事,這個(gè)故事非講不可。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">常書鴻,1904年出生于杭州。 1927年赴法留學(xué),先后在里昂美術(shù)??茖W(xué)校和巴黎高等美術(shù)學(xué)院學(xué)習(xí)。1935年秋,常書鴻在巴黎塞納河畔一個(gè)舊書攤上,偶然看到由保羅·伯希和編輯的一部名為《敦煌圖錄》的畫冊。全書共分六冊,約400幅有關(guān)敦煌石窟和塑像照片。他十分驚奇,經(jīng)人指點(diǎn),他進(jìn)了離書攤不遠(yuǎn)的巴黎吉美博物館。在里面他看到了大量伯希和從敦煌盜劫的經(jīng)卷、文書等稀世珍寶,由此常書鴻方知在中國還有這樣一座藝術(shù)寶庫存在,而且在國外引起了轟動(dòng),中國人卻不知,他內(nèi)心感到一種震撼。常書鴻歸國后不到一年,抗戰(zhàn)全面爆發(fā)。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">1943年,在國民黨元老于右任的推動(dòng)下,敦煌藝術(shù)研究所籌備委員會(huì)成立,常書鴻擔(dān)任主任委員,他自告奮勇愿意遠(yuǎn)去邊塞籌備研究所成立事項(xiàng)。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">在有識(shí)之士痛心疾首的大聲疾呼中,國民政府行政院通過決議設(shè)立敦煌藝術(shù)研究所,隸屬教育部。1944年1月1日,國立敦煌藝術(shù)研究所正式成立,常書鴻任首任所長,延聘一些畫家和學(xué)者,在異常艱難的條件下,走上了敦煌石窟文物保護(hù)、研究漫長而又艱巨的道路。它標(biāo)志著莫高窟結(jié)束了長期無人管理及屢遭破壞的歷史,開始了對石窟的初步保護(hù)。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">常書鴻從一腳踏入莫高石窟,就開始了他長達(dá)半個(gè)世紀(jì)的藝術(shù)和人生苦旅。把自己的一生無私地奉獻(xiàn)給了孰煌。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">“敦煌守護(hù)神”這個(gè)名稱非常書鴻莫屬。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">烹飪圖壁畫磚</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">漢</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">一男蹲坐,旁有執(zhí)扇人,一女在煮肉,右側(cè)有鉤,鉤上掛三條肉。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">“燕居圖”壁畫磚</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">魏晉時(shí)期</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">出土于嘉峪關(guān)魏晉墓群5號(hào)墓,現(xiàn)為甘肅省博物館重要館藏文物。該壁畫磚采用白堊土打底、墨赭石著色技法,畫面主體描繪宴飲場景中的盤、尊、勺等器具,生動(dòng)展現(xiàn)魏晉時(shí)期河西地區(qū)貴族生活場景。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">雙駝圖壁畫磚</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">魏晉時(shí)期</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">以朱紅色勾勒邊框,左側(cè)有磨損。畫面左側(cè)有一棵大樹,樹干為朱紅色,樹葉施以墨色,樹下繪有一大一小兩匹駱駝,大駱駝昂首吃樹葉,小駱駝抬頭望著大駱駝,大小駱駝應(yīng)為母子,顯得生動(dòng)而溫馨。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">天馬圖</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">雕仕女人物圖</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">遼</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">長方形,磚面雕刻一仕女。雙手端一盞托,人物用黑、紅、黃三色染涂,因磨損部分掉落。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">吹笙圖雕刻磚</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">遼</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">頭戴黑冠,身著窄袖短衣,下裝黃裙,雙手斜捧笙,作吹奏狀。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">模印孝子哭喪圖畫像磚</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">宋</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅省博物館藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">長方形,青灰色。上面模印有四個(gè)站立的人物,頭裹長巾,身穿長袍,面部以紅色彩繪。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">左首飛龍磚 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">五代</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟第220窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">舞樂圖 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">吳榮鑒、侯黎明、婁婕 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">1986</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">這幅舞樂圖以唐代宮廷夜宴和上元燈會(huì)為背景,展現(xiàn)了盛唐時(shí)期胡漢交融的樂舞文化,是初唐壁畫中樂舞藝術(shù)的巔峰之作。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">此壁畫寬達(dá)4米多,很難拍下完整的照片。此為網(wǎng)圖,侵刪。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;"><span class="ql-cursor">?</span>舞樂圖以中間的九層燈樓為中心,兩側(cè)對稱分布。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">?寶臺(tái)中央,兩組舞伎相向而舞:左側(cè)兩身著錦衣石榴裙,騰踏跳躍似疾風(fēng)回旋;右側(cè)兩身身著素白舞裙,揮巾展臂如行云流水。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">左右兩邊環(huán)繞舞伎的是28個(gè)樂伎,他們分列東西兩側(cè),手持琵琶、箜篌、笙、羯鼓等 20 余種樂器,涵蓋彈撥、吹奏、打擊三大類,其中不乏一些外來樂器。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">樂伎膚色、發(fā)飾各異,既有中原女子的溫婉,亦有西域胡人的驃悍,生動(dòng)體現(xiàn)了唐代 “胡部新聲” 與中原雅樂的融合。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">四大圈旋紋方塊紋雙耳彩陶壺 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">新石器時(shí)代(屬馬家窯文化半山類型,距今約4700-4300年)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">出土于甘肅榆中縣新營鎮(zhèn)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">甘肅博物館 藏</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">該陶壺為國家一級(jí)文物</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">此展品信息不詳</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國畫《石窟藝術(shù)的創(chuàng)造者》</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">潘絜茲</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國美術(shù)館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">該作品以110厘米×80厘米的尺幅再現(xiàn)敦煌莫高窟畫工創(chuàng)作場景,畫面通過幻覺化手法還原晚唐洞窟內(nèi)壁畫潤色、官員巡視等細(xì)節(jié)。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">有幸遇見一位敦煌藝術(shù)研究方面的專家,聽他對他的聽眾及隨行觀眾進(jìn)行詳細(xì)的講解,受益匪淺。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">作者潘絜茲(1915年9月—2002年8月),浙江宣平(今屬武義)人,是中國當(dāng)代著名工筆人物畫家、美術(shù)理論家和敦煌學(xué)專家。以工整細(xì)密、設(shè)色明麗的工筆重彩畫聞名。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">畫家融合傳統(tǒng)工筆技法與敦煌壁畫色彩語言,采用礦物顏料與植物色結(jié)合設(shè)色,開創(chuàng)工筆重彩人物畫新風(fēng)。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">敦煌壁畫臨摹經(jīng)歷使其作品兼具唐代壁畫燦爛與工筆嚴(yán)謹(jǐn),此幅《石窟藝術(shù)的創(chuàng)造者》獲1982年法國春季沙龍美展一等獎(jiǎng)。潘絜茲被譽(yù)為"中國工筆重彩畫復(fù)興的旗手"。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">禪定佛石雕像 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">北朝</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">《敦煌樂舞》之一 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">水彩、粉畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">周令釗 1980 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟北魏第 257窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">沙彌守戒自殺品</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">常沙娜</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">1947</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">沙彌守戒自殺故事說的是一位虔誠信佛的長者,送子至比丘處出家為沙彌。一施主,每天為比丘供食。一日,施主外出赴宴,留其女在家。比丘令沙彌前往乞食,少女見而傾心,求與沙彌婚配。沙彌心志堅(jiān)定,寧舍身命,不合佛法,哄走少女,自殺身亡。少女見其身死,悲傷哀泣。施主回家,女兒以實(shí)情相告。施主將此事呈報(bào)國王,并愿依國法納款贖過。國王為表彰沙彌守戒自殺,火化其尸,起塔供養(yǎng)。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">摹臨者常沙娜是常書鴻的女兒,也是我國著名的藝術(shù)設(shè)計(jì)家、教育家。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;"><span class="ql-cursor">?</span>該畫為直線型橫卷式構(gòu)圖,情節(jié)從左至右順序排列,但對各情節(jié)的長短依故事內(nèi)容作了藝術(shù)處理,情緒變化多端,疏密有致。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟第243窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">北魏壁畫(第257窟)</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">《鹿王本生圖》</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">盧是 中國畫 1942</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國美術(shù)館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">此作是江西籍大畫家盧是參加西北藝術(shù)文物考察團(tuán)、留駐敦煌期間的代表作。他臨摹的《鹿王本生圖》是敦煌壁畫中最為經(jīng)典的北魏作品之一,也是中國現(xiàn)存最早的橫卷式連環(huán)畫式佛教本生故事畫。畫作以生動(dòng)的敘事手法和獨(dú)特的藝術(shù)風(fēng)格,體現(xiàn)了佛教因果思想。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">《鹿王本生圖》創(chuàng)作于北魏時(shí)期,主要講述了釋迦牟尼的前身——一只美麗的九色鹿王,救了一個(gè)不慎落入水中快被淹死的人,然而卻被此人出賣的故事。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">盧是遵循“臨舊如舊”的臨摹原則,盡量迫近原作風(fēng)貌,不為奉意之筆。臨取的片段并非畫中“高潮時(shí)刻”,但是情節(jié)足以拔動(dòng)人心:左側(cè)這位曾受九色鹿搭救的溺水者,正興奮地引導(dǎo)車隊(duì)抓捕他的救命恩人。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">畫面以土紅色為底色,搭配青綠山水和白色動(dòng)物,形成強(qiáng)烈的對比。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟第172窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">觀無量壽佛經(jīng)變</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">常沙娜</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">1946</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">272x300.5 cm</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國美術(shù)館 藏</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">《觀無量壽經(jīng)變》是常沙娜在1946年臨摹自敦煌莫高窟盛唐第172窟的作品。作品完整地描摹了敦煌洞窟中盛大的經(jīng)變場景。在三米高的作品中,主尊位于畫面中心,面含笑意、神態(tài)安然;其他各佛、菩薩分坐兩側(cè),體態(tài)端莊優(yōu)美;宏偉壯觀的樓臺(tái)亭閣聳立在碧波蕩漾的七寶蓮池中,寶池中蓮花盛開,蓮花童子嬉戲追逐于蓮荷之間;舞臺(tái)上伎樂隨著音樂的旋律翩翩起舞,飄蕩在空中的樂器不鼓自鳴,間有飛天穿游于樓閣廊宇之間,一派極樂世界的美妙景象。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">畫面中百余人物栩栩如生,建筑結(jié)構(gòu)層疊工整,聽法場景氣氛肅穆,內(nèi)容繁多而不顯畫幅淤塞,各細(xì)節(jié)刻畫細(xì)致入微,神態(tài)、動(dòng)作、衣飾無一不被完整臨摹下來。作品可謂再次呈現(xiàn)出盛唐時(shí)期壁畫中的富貴華麗。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">常沙娜在12歲時(shí)隨父親常書鴻轉(zhuǎn)居敦煌,與莫高窟結(jié)下了深厚情誼。1945年至1948年,常沙娜隨父親臨摹敦煌歷代壁畫,留下一批珍貴的臨摹作品。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">這幅《觀無量壽經(jīng)變》是常沙娜15歲那年臨摹的。如此一件巨幅作品僅用2個(gè)月,也就是她一個(gè)暑假的時(shí)間,就已完成,一筆一劃間透露出她對壁畫的熟悉感與過人的洞察力。由此,常沙娜與莫高窟結(jié)下了不解的情緣,她用超出年齡的成熟、穩(wěn)重與嚴(yán)謹(jǐn),守護(hù)著這座千年的藝術(shù)珍寶。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">參觀者駐足在這幅壁畫前仔細(xì)觀摩,沉浸在千年之前宗教極樂世界的美妙景象中。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟初唐第220窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">帝王圖</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">李其瓊</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">這幅壁畫描繪了維摩詰經(jīng)變中國王大臣探望維摩詰的場景。畫中突出了一位華夏皇帝的形象,他頭戴冕旒,身著袞服,被大臣簇?fù)碇?,顯得威嚴(yán)而自信。壁畫色彩雖不繁復(fù),但通過色彩對比,皇帝的形象更加鮮明。線條描繪精細(xì),人物面部表情各異,展現(xiàn)了畫工的高超技藝。這幅帝王圖在藝術(shù)成就上甚至超越了閻立本的《歷代帝王圖》,是初唐人物畫的杰作。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">臨摹者李其瓊(1925—2012)四川三臺(tái)人。1949年畢業(yè)于四川重慶西南藝術(shù)??茖W(xué)校西畫科。1952年到敦煌文物研究所工作,1982年任副研究員,1987年任研究員。對敦煌藝術(shù)研究頗有建樹,撰有多篇學(xué)術(shù)論文,所臨壁畫多次參加敦煌藝術(shù)展在國內(nèi)外的展出。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟盛唐第 103窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">維摩詰</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">沈淑萍</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">莫高窟維摩詰經(jīng)變始見繪于盛唐的這幅維摩詰像,是《維摩詰經(jīng)變》中的上品。此像位于第103窟東壁南側(cè)。維摩詰坐在胡床之上,手持塵尾,探身向前,揚(yáng)眉啟齒,顯得胸有成竹,向著對面的文殊,發(fā)出咄咄逼人的詰難。流暢自如剛健有力的線描造型,顯示出高超的技藝。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">第 84號(hào)宋窟壁畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">吳作人 1943</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">水彩、粉畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國美術(shù)館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">大師通過數(shù)根富有表現(xiàn)力的線條,以及粗細(xì)、轉(zhuǎn)折的變化,反映出人物的動(dòng)勢和服飾的質(zhì)感。用色簡潔而柔和,寥寥數(shù)筆,就表現(xiàn)出人物的神態(tài)。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">殘菩薩像</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">19 x 8 × 62.5cm</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">菩薩像頭部缺失,體態(tài)輕盈婀娜、雙臂圓潤。肩覆披巾,腰系錦裙,衣飾色彩清雅,紋樣繁復(fù),有織錦刺繡的華麗和質(zhì)感。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">盯著這尊菩薩像看了好久。何謂“殘缺美”,她大概是最好的詮釋了。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">莫高窟285 窟女供養(yǎng)人</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">吳作人 1943</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">水彩、粉畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國美術(shù)館 藏</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">此展品信息不詳</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟第257窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">成佛圖</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">韓樂然 1946 油畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國美術(shù)館 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">韓樂然,1898年生于吉林省延吉市龍井村一個(gè)朝鮮族農(nóng)民的家庭。是我國杰出的政治活動(dòng)家、人民藝術(shù)家,藝術(shù)成就卓著,被著名學(xué)者盛成贊譽(yù)為“中國的畢加索”。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">此次展覽中甘肅博物館的館藏文物精品薈萃,中國美術(shù)館和敦煌研究院推出的莫高窟壁畫的臨摹者皆是美術(shù)界的大家。能夠參觀如此高等級(jí)的展覽實(shí)乃觀眾的一大幸事。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟北涼第272窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">聽法菩薩 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">李震甫 1974 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">此窟佛龕兩側(cè)各畫四排小菩薩,每排有五身。供養(yǎng)菩薩的姿態(tài)有持花、徒手或坐或跪于蓮臺(tái)之上,并都作舞蹈狀,以表示聽佛說法時(shí)產(chǎn)生的歡欣鼓舞的熱烈場面。其特點(diǎn)是40個(gè)小菩薩的舞姿竟無一雷同,從而保留下來了古代的四十個(gè)舞蹈動(dòng)作。由于日久年深,人物身上的暈染、線條都發(fā)生了變色反應(yīng),使其更顯得粗獷豪放。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">菩薩立像 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">這尊彩塑菩薩立像雖有殘損,但造型精美,塑工謹(jǐn)嚴(yán),線條明快流暢。斷臂的菩薩像體態(tài)豐腴,面龐飽滿,衣飾色彩鮮艷,神性在莊嚴(yán)中散發(fā)著人間氣息,造型和色彩俱佳。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">佛倚坐木雕像 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">唐</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">敦煌莫高窟發(fā)現(xiàn)的木雕像大多屬于唐宋時(shí)期,尤以唐為多。該木雕像身體造型比例協(xié)調(diào),肌理、衣紋雕刻采用明陽結(jié)合手法,細(xì)致入微,雕繪結(jié)合生動(dòng)華麗。佛像莊嚴(yán)慈悲,體現(xiàn)了盛唐時(shí)期“人物豐濃、肌勝于骨”的時(shí)代風(fēng)格,是莫高窟僅存的幾件木雕佛像之一。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟中唐第159窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">普賢變</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">李冰凌</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟中唐第159窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">文殊變</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">?李秀華</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">中唐第 159窟《文殊變》和《普賢變》與盛唐第172窟《觀無量壽佛經(jīng)變》一樣,屬敦煌壁畫中的鴻篇巨制,畫風(fēng)細(xì)膩精到,富麗華美,彰顯恢弘的氣勢。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">臨摹莫高窟北魏第263窟</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">降魔變 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">中國畫</b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">段文杰 </b></p><p class="ql-block"><b style="font-size:20px;">敦煌研究院 藏</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">這幅降魔變畫釋迦牟尼于菩提樹下結(jié)跏趺坐,深入禪定,即將成道,周圍展示魔王波旬率領(lǐng)魔女、魔軍擾亂佛法的場面。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">畫中左下角的三魔女以嫵媚之姿誘惑釋迦,然而在釋迦的法力之下,她們最終變成了丑陋的老嫗。</b></p> <p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">與此同時(shí),畫面上部,魔軍大舉進(jìn)攻,展現(xiàn)出“豬魚驢馬頭,駝牛兕虎形,獅子龍虎首”的怪異形態(tài),以及“或一身多頭,或身放煙火;或長牙利爪”,“執(zhí)戟持刀劍”的猙獰模樣。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">然而,釋迦依舊面不改色,穩(wěn)坐菩提樹下,施以降魔印,垂首按地,輕松降服魔軍。最終,慘敗的魔王與魔軍只能無奈地向釋迦下跪求饒。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">臨摹者段文杰被稱為敦煌的第二代守護(hù)人、敦煌藝術(shù)導(dǎo)師、敦煌學(xué)研究的領(lǐng)軍學(xué)者以及大漠隱士?。他在敦煌壁畫臨摹、藝術(shù)研究和文物保護(hù)領(lǐng)域貢獻(xiàn)卓著。他長期堅(jiān)守莫高窟的孤寂生活,淡泊名利,事跡感人。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">1944年,還是重慶國立藝專一名學(xué)生的段文杰,只因看了一眼張大千臨摹的敦煌壁畫,居然把自己看到了敦煌,而且一去就是一輩子。他說“看到張大千先生的臨摹作品后,我著了魔?!?lt;/b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">1945年藝專畢業(yè)的段文杰和他的三個(gè)同窗好友,義無反顧地離開繁華的陪都重慶,向著心中的藝術(shù)圣地敦煌進(jìn)發(fā)。段文杰這一去,跟家人離別長達(dá)十年,1956年,段文杰首次回四川老家探親時(shí),兒子已經(jīng)十二歲了。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">1982年段文杰繼常書鴻之后任敦煌文物研究所所長,1984年任敦煌研究院第一任院長。在任期間,拓展石窟保護(hù)的國際合作項(xiàng)目,將石窟保護(hù)和敦煌學(xué)研究推向了一個(gè)新的起點(diǎn)。1987年,敦煌莫高窟被聯(lián)合國教科文組織正式列入“世界文化遺產(chǎn)名錄”。</b></p> <p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">參觀結(jié)束,內(nèi)心澎拜。除了為敦煌研究院和甘肅博物館所藏精品文物所傾倒,更為敦煌壁畫背后的那些人物故事所感動(dòng)。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">敦煌,除了有常書鴻、段文杰、樊錦詩這樣的領(lǐng)軍人物和那些鼎鼎有名的大藝術(shù)家,更有許許多多的年輕人。他們帶著對藝術(shù)的熱愛和理想,從四面八方向著心中的藝術(shù)圣地、沙漠戈壁中的莫高窟奔赴,在當(dāng)年物資匱乏、生活極其艱苦的條件下,以飽滿的熱情,投身敦煌的文物保護(hù)工作,加入到臨摹壁畫、彩塑和研究石窟藝術(shù)的行列。他們默默無聞,辛勤耕耘,推動(dòng)著民族文化的傳播和石窟保護(hù)工作的進(jìn)一步發(fā)展。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">六十余載春秋,青絲已成白發(fā)。有些人離開了,有些人已長眠在了戈壁沙漠,但他們的業(yè)績卻永遠(yuǎn)留在了敦煌。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><b style="font-size:20px;">今天,有更多的后來者堅(jiān)守在敦煌,守望相知,薪火相傳,共同書寫著敦煌藝術(shù)的燦爛篇章。</b></p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p><p class="ql-block ql-indent-1"><br></p>