<p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">在河南省登封市東南10多公里處,有個小鎮(zhèn)名叫告成鎮(zhèn),這是1500年前,武則天封禪嵩山“登封告成”的地方。這里有兩處重要的歷史遺跡,影響了中國,也影響了世界。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這兩處遺址:一處是西周時期的“周公測景臺”,一處是元代郭守敬“觀星臺”?,F(xiàn)在合稱為觀星臺景區(qū)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">周公測景臺和元代觀星臺,都是國家級文物保護(hù)單位,也都是“天地之中”歷史建筑群的核心組成部分,被列入世界遺產(chǎn)保護(hù)名錄。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">景區(qū)沿中軸線主要建筑和遺址有照壁、山門、戟門、周公測景臺、周公祠、元代郭守敬觀星臺、帝堯殿和元代建筑遺址等。景區(qū)外圍還有天文體驗園等。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“千古中傳”影壁,高大有氣勢,立于觀星臺建筑群的大門前。影壁北面嵌“千古中傳”青石額一方?!扒Ч胖袀鳌币鉃橹袀髑Ч偶辞Ч帕鞣嫉囊馑?。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">戟門。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">宋健題“中國天文博物院”。寓此地可作為中國天文博物院看待之意。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">周公測景臺。實際上是一座紀(jì)念性的石表,由石圭和石表組成(臺座為圭,石柱為表)。3000年前,周公在此地實測時使用的是土圭木表。石表是唐玄宗開元年間仿西周舊制改建的,距今也有1200多年了。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">周公,即周公姬旦(周文王第四子),又稱周公旦、周文王,西周初期??出的政治家、軍事家、思想家。史稱周公在周武王死后,攝政當(dāng)國,平定判亂,分封諸侯,營造東都,制作禮樂,對中國歷史發(fā)展起過重要作用。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">周公測景臺,就是周公在營造東都洛陽時,在陽城即現(xiàn)今告成鎮(zhèn),通過測量日影,確立這里就是天地中心,在“天地之中”建立的政權(quán),更能體現(xiàn)“君權(quán)天授”,更能嬴得天下嬴得民心。這是最重要的作用。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">其次,周公通過測量日影,確定“地中”后,又確定了二十四節(jié)氣中的“二至二分”,即夏至、冬至和春分、秋分。此舉奠定了中國古代歷法的基礎(chǔ),對中國的農(nóng)耕文明起到了重要作用,影響深遠(yuǎn)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">周公測景臺,也被稱為“八尺表”,或“無影臺”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">為紀(jì)念周公而建的周公祠。始建于明嘉靖七年(1528年),面闊三間。1975年,進(jìn)行了落架翻修,內(nèi)塑周公像。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">周公祠周圍還有不少碑刻。這是“春日謁周公祠觀測景臺”碑,由明代書法家鄭大原題書。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">劉士偉題游。清乾隆四十四年(1779年)刻,劉士偉撰文并草書。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">周公祠后就是著名的元代郭守敬觀星臺。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">觀星臺正面。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">觀星臺尺寸。(圖片來源網(wǎng)絡(luò))</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px; color:rgba(0, 0, 0, 0.9);">郭守敬(1231年-1316年),中國元代天文學(xué)家、數(shù)學(xué)家、水利專家。他在天文、歷法、水利和數(shù)學(xué)方面都有卓越的貢獻(xiàn),在世界科學(xué)史上也有重要的地位和影響。在月球上有一座“郭守敬環(huán)形山”,在國際小行星中有一個“郭守敬小行星”。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">元代至元十三年,即1276年,由郭守敬主持,在原周公測景臺的原址上,建造了新的天文觀測臺,這也是當(dāng)時全國27個天文臺和觀測站的中心觀測臺。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">觀星臺由環(huán)形臺體和自臺北壁凹槽向北平鋪的石圭兩部分組成。觀星臺的測影原理,與周公測影是相同的。都是利用圭表測量日影長短,計算準(zhǔn)確的時令和年度周期。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgb(0, 0, 0); font-size:22px;">石圭又稱量天尺,長31.196米,用來度量逐日的日影長短。石圭連同臺基,構(gòu)成了一個巨大的觀測儀。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">郭守敬和他的團(tuán)隊通過觀測得到的數(shù)據(jù),編制了著名的《授時歷》,郭守敬是《授時歷》的最后整理定稿者,這部“精良的歷法”,數(shù)據(jù)準(zhǔn)確,算法先進(jìn),其計算的回歸年長度為365日5時49分12秒,與現(xiàn)在世界通行的公歷幾乎完全吻合,與現(xiàn)代推算僅差26秒,比羅馬教皇改革的公歷早了世界300多年。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一九四四年,日寇炮擊觀星臺,致使臺頂東室坍塌,臺東壁中彈數(shù)枚。一九七五年修整復(fù)原,保留了損壞較輕的兩處炮彈洞,此圖所示為其中之一。</span></p> <p class="ql-block"><span style="color:rgba(0, 0, 0, 0.9); font-size:22px;">觀星臺火種采集點紀(jì)念石碑。這是2019年第十一屆全國少數(shù)民族體育運(yùn)動會火種采集點。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">日晷林。這是“觀星臺”景區(qū)內(nèi)新建的科普活動場所。修建于2018年冬,由蘇州市古代天文計時研究所復(fù)制安裝,主要包括渾儀、簡儀、黃道經(jīng)緯儀及清華大學(xué)日晷、北京大學(xué)日晷等測量計時儀器二十余件。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">仰儀?!把鰞x”由郭守敬創(chuàng)制,此復(fù)制品僅為原物的四分之一。仰儀屬于球面日晷,由仰釜、十字架、測影璇璣板組成。通過觀測可以看出太陽在仰釜中的節(jié)氣和時辰位置,據(jù)史載仰儀還可以觀測到日全食現(xiàn)象。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">正方案,郭守敬創(chuàng)制,是用來測定方向的儀器,此為復(fù)制品,原為木制,后改為銅制。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">子午式日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">十二時辰地平日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">皇極殿前日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">北京大學(xué)赤道式日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">月晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">月晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">小雁塔日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">小雁塔日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">渾儀。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">坤寧宮前日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">黃道經(jīng)緯儀。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">戶外藝術(shù)型地平日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">羅馬柱式地平日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">渾儀。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">清華日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">五晷組合儀。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">乾隆獨用日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">海爾布倫日晷。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">皇家三辰晷儀。</span></p><p class="ql-block"><br></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“春日初登萬丈臺,好山四面畫屏開始。天中一測無余算,萬古還輸元圣才。”(明·李世德《測景臺》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">2025年4月于登封告成。</span></p>