<p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">《長安夜話》記載:『</span><i style="font-size:20px;"><u>百望山南阻西湖,北通燕平。背而去者,百里猶見其峰,故曰‘百望’</u></i><span style="font-size:20px;">』,到清代賜名『</span><i style="font-size:20px;"><u>安河山</u></i><span style="font-size:20px;">』。在雍正年間,在安河橋位置建『</span><i style="font-size:20px;"><u>豐益?zhèn)}</u></i><span style="font-size:20px;">』,供應圓明園、西四旗、健稅營官兵糧餉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">《宸垣識略》又記載:『</span><i style="font-size:20px;"><u>西山府西三十里為太行之首</u></i><span style="font-size:20px;">』。百望山屬太行山余脈,居太行山延伸到華北平原最東端,故登山大路旁有華國鋒主席手書的『</span><i style="font-size:20px;"><u>太行前哨</u></i><span style="font-size:20px;">』。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">又傳說楊六郎與遼兵曾在山下大戰(zhàn),佘太君登山觀戰(zhàn)為六郎助威,故『</span><i style="font-size:20px;"><u>望兒山</u></i><span style="font-size:20px;">』,留有佘太君廟、教子臺等遺跡。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">百望山主峰與黑山頭、韓家山鼎立相望,突兀挺拔,登臨主峰,極目遠眺,太行群峰疊嶂,初春霧氣朦朧,山下建築縱橫交錯。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">在山頂,我看到『</span><i style="font-size:20px;"><u>百望山</u></i><span style="font-size:20px;">』三個大字,乃一九九一年張友漁所題寫,據(jù)他所言:『</span><i style="font-size:20px;"><u>望兒山不是它的正名,它是當?shù)匕傩瞻磦髡f中的楊家將的故事而起的名,它的正名叫百望山。百望,百里以外即可望見嘛,應正過來叫百望山</u></i><span style="font-size:20px;">』。</span></p> 1 圣山石刻 <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">進入百望山森林公園,迎面就是碑亭及石刻區(qū),墻壁鑲嵌黑底白字的石碑,觀感不太好。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">大門之內(nèi)有灰色的碑亭,方碑石的正反面分別刻有毛澤東于1956年題寫的『</span><i style="font-size:20px;"><u>綠化祖國</u></i><span style="font-size:20px;">』和1959年題寫的『</span><i style="font-size:20px;"><u>實行大地園林化</u></i><span style="font-size:20px;">』,字體氣勢磅礴。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這次史老師組織三山五園群活動,趙老師帶領大家尋找古跡,在碑亭位置合影留念。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">沿著左側(cè)山路而行,拐彎處看到華國鋒主席題詞碑刻『</span><i style="font-size:20px;"><u>太行前哨</u></i><span style="font-size:20px;">』,落款1996年10月。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1996年4月11日,華國鋒同志(中)在首都綠色文化碑林的碑廊前種植玉蘭樹。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">同日,植樹后,華國鋒主席(右一)觀看碑林征集的書法作品。右二為原北京市林業(yè)局局長李莉、右三為原西山林場黨委書記劉明義。(照片來源于碑林檔案)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1992年,華國鋒同志題詞碑刻『</span><i style="font-size:20px;"><u>植樹造林利國利民,育林育人功業(yè)千秋</u></i><span style="font-size:20px;">』。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">旁邊有一個仿古螭首,流水用,樣式很有趣。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">避開人群,沿著一條幾乎不見行人的山徑漫步,山間的亂石堆砌成臺階,曲折蜿蜒,仿佛延伸至密林深處,這條路與309醫(yī)院并行,遠遠就能看到若瑟樓,滿眼蒼茫的群山,在初春的暖陽盡灑下,一會就熱了。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">來到『</span><i style="font-size:20px;"><u>中國林學會百年紀念林</u></i><span style="font-size:20px;">』的石碑位置,脫下毛衣,繼續(xù)前行,走在山林間,幾乎聽不到人聲,格外的安靜。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">站在山坡,遠眺北側(cè)的圣母宮,現(xiàn)在樹木還沒有吐綠,很清晰地看到全貌。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">繼續(xù)前行,在路左側(cè),有數(shù)塊巨石,面向小路的,大約2米高的位置有『</span><i style="font-size:20px;"><u>圣山</u></i><span style="font-size:20px;">』石刻,落款為『</span><i style="font-size:20px;"><u>云際居士夢筆</u></i><span style="font-size:20px;">』,落款漶漫不清,頗難識別,但很可能是『</span><i style="font-size:20px;"><u>一九一二年</u></i><span style="font-size:20px;">』。這應當百望山最早的石刻。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">由于風化,『</span><i style="font-size:20px;"><u>圣</u></i><span style="font-size:20px;">』字上面缺損,這里坐落在百望山南側(cè),為黑山扈的山麓上。是從右到左豎寫的,沒有按照中國書寫習慣,這大概是圣母會教徒所為。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">不遠的地方又發(fā)現(xiàn)『</span><i style="font-size:20px;"><u>圣山</u></i><span style="font-size:20px;">』石刻,落款依舊是『</span><i style="font-size:20px;"><u>云際居士夢筆</u></i><span style="font-size:20px;">』,落款是『</span><i style="font-size:20px;"><u>一九一二年正月</u></i><span style="font-size:20px;">』,上下組合,在一百年前使用陽歷紀年、還從左向右橫寫的,大概是信徒,多半與圣母會有很大關系。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">細節(jié)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">同一塊石頭南側(cè)有『</span><i style="font-size:20px;"><u>毛主席萬歲</u></i><span style="font-size:20px;">』字樣,這里當年歸□□所有,后交給地方,應當是戰(zhàn)士所刻。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">旁邊有『</span><i style="font-size:20px;"><u>總政宣</u></i><span style="font-size:20px;">』字樣,證實我的想法。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">西側(cè)有人物墨跡,像是道士裝束,旁邊有塔的模樣。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">涂鴉</span></p> 2 圣母宮 <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">上世紀初,天主教中國教省希望為疲勞和退休的老年兄弟建設一所可提供多種服務的療養(yǎng)院,而且至少可被用作年輕修士的學習場所,以便解決他們在馬尾溝柵欄修院的教士無其它地方可去的不便之處。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1917年,教會以教省會長C. F. Marie Nizier的名義,用總價500元買下了這塊地產(chǎn)。此后教會又買下了裸露的山頂部分土地,加上山腳的平地,總面積達到60公頃,其中山下平地約占1/10。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1921年,在靠近山頂處建了一處寬大的建筑,四周是立柱構成的回廊,東側(cè)還有帶護欄的房間,這便是圣母療養(yǎng)院的主體建筑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1922年起,圣母療養(yǎng)院開始接收退休神父。1923年,又在西區(qū)興建了許多公寓。周圍植樹造林,鋪設步道,并興建了圣母山。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">在低些的地方有口老井,出水正好能滿足山上圣母療養(yǎng)院的日常需要。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">在辛亥革命以后,有教士在山坡上開墾梯田,種植葡萄,并送到城內(nèi)的馬尾溝教堂釀酒。此即龍徽葡萄酒的前身,上義果酒。稍后,圣母會在山頂修建了圣母院。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">從北門而入,不遠就是天摩拱門,始建于十九世紀未,是法國教堂與外界交通運輸?shù)谋亟?jīng)之路,位于兩山之間的鞍部,兩邊地形復雜,中間平坦,建門后易守難攻,門的寬度按照當時馬車的寬度設計,建兩門既解決拱門跨度大不安全,又解決了雨季山洪下瀉流量問題。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">拱門由石頭壘砌而成,石磚縫里已經(jīng)長出了荒草,門洞下一條小道延伸到溝谷深處。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">合影照片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">入門后,眼前是開闊地帶,松樹繁密,有百年歷史,一條引水渠南北引申,建于19世紀末,作為法國教堂的基礎設施之一,是當時病老及退休神父的佳所。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">為解決人們生活生產(chǎn)用水需求并防止水土流失,就人工修砌引水渠和鑿掘蓄水池,從山上攔蓄雨水。下雨時,從山間流下的雨水,大部分能順著引水渠匯流到蓄水池里,成為當時寶貴的水源,起到雨洪利用的作用。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">引水渠全長467米,渠深約1.2米,渠底寬約1米,全部采用山石壘砌。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1917年,圣母會從當?shù)厝耸种匈I下百望山山頂至山腳的連片土地,教士在山坡上開墾梯田,種植葡萄,這是臨時住房。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">穿過天摩拱門一路直行,至2號路右轉(zhuǎn)40米,可見一座石砌的拱形建筑,在它的后面還有一座倒下的墓碑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">此建筑長約11米,高約5米,整體為石塊堆砌而成的弧形拱洞,右上方有一處窗洞,這原來這叫『</span><i style="font-size:20px;"><u>圣母山</u></i><span style="font-size:20px;">』。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">根據(jù)老照片可見,右上方的窗洞為祭臺,當時供奉有圣母瑪利亞站像。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這里圣母山經(jīng)天主教宗批準,于1923年由法國天主教中國教省興建,用于當時馬尾溝柵欄修院的退休神父和年輕修士們朝圣、彌撒、祈禱。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">荷蘭籍神父 Pierre Willems 于 1931 年起在黑山扈傳教16載,1947年8月26 日安逝于本會院,享年71 歲,同年11月1日立碑于圣母山后。2020年5 月百望山公園將倒下的墓碑移至圣母山前加以保護。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1858年,圣母瑪利亞在法國露德的瑪薩比埃山洞里先后18次顯現(xiàn),并借由貧家少女伯爾納德傳遞訊息,囑念玫瑰經(jīng),為罪人祈禱,使山間流出一道靈泉以治病人,從此圣母藉露德圣水,不知治療了多少身體上或靈魂上的重病、絕癥。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">圣母山的故事正是起源于此。此后,幾乎所有天主教的圣堂庭院中都模仿露德山洞,建立圣母山。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1934年神職人員于圣母山前合影留念,對比可見如今圣母山主體保存還算完整,右上方的窗洞為祭臺,當時供奉有圣母瑪利亞站像。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">圣母山后的山坡葬有荷蘭藉神父Williens(威廉)墓地,WG期間破壞,2020年5 月百望山公園將倒下的墓碑移至圣母山前加以保護。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一位荷蘭學者根據(jù)威廉神父寄給荷蘭家人的信件和在中國拍攝的照片寫下了一本威廉的傳記《皮特·威廉在中國》,記述他在中國37年的生活和經(jīng)歷,寫道『</span><i style="font-size:20px;"><u>在公元1925年3月,一艘來自意大利的商船到達中國。船上走下一位神父,他凝望著中國這個熟悉的國度,一年前他結束了自1913年在中國十一年的傳教,離開這里回到自己的故鄉(xiāng)荷蘭Meyel度假。這次受遣使會派遣再次來到這遙遠的東方國度,他就是荷蘭人Piet Millems。從此他再也沒有回到自己的家鄉(xiāng),把自己的生命和墳墓留在了中國。 </u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>1931年,威廉(Piet Millems)神父來到平西黑山扈圣母會,該圣母會建於1891年,從那時開始,他當學校的校長,并在圣約瑟樓作為副牧師,從事各種形式的精神和社會援助工作</u></i><span style="font-size:20px;">』。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1947年5月10日,威廉神父由于嚴重的心肺疾病入住位于東交民巷的法國醫(yī)院,『</span><i style="font-size:20px;"><u>兩個月后在他的請求下,回到了黑山扈教友和年輕人之中。8月26日早上他進入昏迷狀態(tài),10點45分左右去世。據(jù)戴牧靈說他在最后幾個月中很痛苦,但並無抱怨</u></i><span style="font-size:20px;">』。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">書中又寫道:『</span><i style="font-size:20px;"><u>他被埋葬在修道院附近的小山上,在一處圣母山后。這是圣母兄弟會依照他的遺愿選擇的墓地。從那以后,他面向東方,視野開闊</u></i><span style="font-size:20px;">』。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">今尚存墓碑,墓碑用中文和拉丁文文字鐫刻,碑文抄錄如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">『</span><i style="font-size:20px;"><u>PIERRE WILLIENS</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>AUMONIER</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>NE A MEYEL HOLLANDE</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>LE 28 MOVEMBRE 1877</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>DECEDE A HESHANHU</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>LE 26 AOUT 1947</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>R. I. P</u></i><span style="font-size:20px;">』</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">中文豎寫,自右則起,抄錄如下:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">『</span><i style="font-size:20px;"><u>魏司鐸之墓</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>魏公諱囗囗洗名□□,一八七七年十一月廿八日生於荷蘭,自幼棄俗精修,一九一二年十二月八日榮膺鐸品,翌年遠渉重洋,履我中土,先后傳教於保定南關……</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>一九三一年來平西黑山滬聖母會任初試院駐院神師凡十六載,公性和藹,奉職勤誡,信德堅實,茹如飴,</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>一九四七年春突患重病,惟以年逾古稀,雖經(jīng)調(diào)治,終告不支,遂於同年八月廿六日安逝於本院,享年七十有一歲</u></i></p><p class="ql-block"><i style="font-size:20px;"><u>公元一九四七年十一月一日</u></i><span style="font-size:20px;">』 ?? </span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">圣母山前面有一個類似噴水池的建筑,沒有確切證實。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">蓄水池</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">繼續(xù)前行,山谷里樹林茂密,蔽日遮天,一縷縷陽光從樹縫中打下來,斑駁的樹影灑滿一地。在樹木掩映之間,有一座灰磚建筑,根據(jù)前面教堂照片看,這就是法國教堂,但經(jīng)過改造,已經(jīng)看不出原來的面目。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">向西就是圣母院主體建筑,現(xiàn)在歸309醫(yī)院管理,俗稱法國教堂或九國教堂,為著名傳教士沈蘊璞創(chuàng)建。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1920年山頂建筑最先完成,作為神父和退休教士的住所,教會內(nèi)稱為圣母療養(yǎng)院和圣母修道院。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">與圣母山同期的建筑圣母院、圣約瑟樓,是威廉神父當年生活、工作過的地方。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">根據(jù)《中國教區(qū)小史 (1891-1941)》 的記載:二十世紀上半葉,天主教圣母會在黑山扈組織修建山路及排水工程、造梯田植樹,建起一組配套的建筑群。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1919年開始,天主教圣母會在此興建圣母院,民間稱為法國教堂,后來有德、比、荷、美等九個國教士合作,1921年建成,用于神父和退休教士的休養(yǎng)之地。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">老照片</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這是我在2013年拍照的,當時就是鐵柵欄,拍照容易。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">樓前第一層與第二層之間鑲嵌篆字『</span><i style="font-size:20px;"><u>圣母院</u></i><span style="font-size:20px;">』。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這是十年前拍照的,當時沒有高墻,可以清楚拍照細節(jié)。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">西側(cè)</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">大門外側(cè)有『</span><i style="font-size:20px;"><u>□□管理區(qū)</u></i><span style="font-size:20px;">』牌子,緊鎖的鐵柵欄門后兩條大狗,從外面觀看,房子外墻破舊,有些窗戶的玻璃都被敲碎了,留下殘破的碎片掛在窗欞里,不像有人在內(nèi)的樣子。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">水泥路上時不時有幾個提示牌,落款『</span><i style="font-size:20px;"><u>□□□總醫(yī)院第八醫(yī)學中心</u></i><span style="font-size:20px;">』,據(jù)說是醫(yī)院的戒毒所和招待所。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">同位置,我在2013年拍照的照片,幾顆樹消失了。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這是圣母療養(yǎng)院東南角一瞥,為三層建筑。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">橢圓窗口,還保留當年的印記,這座建筑既有法國的浪漫風情,又融入了中國傳統(tǒng)建筑的元素,講究對稱,建筑中間高,兩邊低。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1937年的教士綁架案就發(fā)生在這里,趙侗的國民抗日軍沖進圣母院,綁走外籍教士9名,向日軍及教會索要贖金。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">說到這里,先介紹國民抗日軍的創(chuàng)始人趙侗,原名趙連秀,滿洲鑲黃旗人,生于遼寧岫巖縣,1912年出生,早年是東北大學學生,九一八事變后,與原鳳城警察局長鄧鐵梅、東北大學學長苗可秀等人組織抗日武裝。鄧、苗相繼被俘就義后,趙侗成為東北少年鐵血軍的司令,指揮學生軍與日寇血戰(zhàn),戰(zhàn)功赫赫,成為遼寧具有較高知名度的抗日將領之一。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">但無奈寡不敵眾,且補給不足,趙侗到北平尋求援助,便在北京郊區(qū)組織了抗日武裝,在關內(nèi)抗戰(zhàn)。成軍不久,在只有百余人的情況下,趙侗指揮部隊化妝成日軍,奇襲德勝門附近的功德林監(jiān)獄,救出全部在押犯人。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">國民抗日軍是短期組建的,這支隊伍的領導層成分頗為復雜。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">趙侗這個人很復雜,據(jù)高鵬等人后來說,他是由張東蓀、張君礪、羅隆基等創(chuàng)建的國社黨黨員。一方面,趙侗抗日極其堅決,屬于真正和鬼子死磕的;另一方面,他的隊伍土匪氣頗重,上面說到的黑山扈戰(zhàn)役,起因便是趙侗部闖入百望山上的圣母修道院,劫持了幾名歐洲傳教士索要贖金。當時歐洲戰(zhàn)場尚未開展,法國方面強烈要求,日寇不敢怠慢,派兵圍剿趙侗部,雙方在百望山發(fā)生激戰(zhàn)。國民抗日軍擊斃日軍多名,并擊落了一架低空飛行的日軍飛機。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">趙侗部還洗劫過陽臺山腳下的中法大學第三農(nóng)林試驗場和中法大學附屬溫泉中學環(huán)谷園分校,為了安全,學生撤回城里馬尾溝繼續(xù)學習,上義師范學校自此結束了在黑山扈的11年辦學歷史,留下三個中國人和荷蘭人威廉神父看守這片教產(chǎn),持續(xù)到抗戰(zhàn)勝利。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">一九三七年,百望山爆發(fā)了黑山扈抗日戰(zhàn)斗,由中國共產(chǎn)黨地下工作者領導的國民抗日軍與日軍英勇搏斗,擊落敵機一架,打死日軍多人。為了紀念此次戰(zhàn)役,楊成武將軍題寫『</span><i style="font-size:20px;"><u>黑山扈抗日戰(zhàn)斗紀念碑</u></i><span style="font-size:20px;">』,勒石成碑,特地修建了黑山扈抗戰(zhàn)紀念園。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">國民抗日軍活動地區(qū)圖,紅框位置就是百望山。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">國民抗日軍與日軍在陽臺山一帶再度交火后,分成幾路向妙峰山山頂撤退,后被日軍炸毀,現(xiàn)還有痕跡,現(xiàn)在廟宇為重修。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">趙侗追隨國民黨,被消滅,隊伍開到阜平一帶整修。1937年11月,八路軍晉察冀軍區(qū)和國民抗日軍部分領導人合影。</span></p> 3 龍薇葡萄酒與黑山扈法國約瑟樓 <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1925年在山腳下建起一座圣約瑟樓,是教會辦上義師范學校的主樓,現(xiàn)在叫100號,在309醫(yī)院家屬區(qū)里。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1907年天主教圣母會文學所在馬尾溝辦『</span><i style="font-size:20px;"><u>中法上義學校</u></i><span style="font-size:20px;">』,1918年改制師范學校,1919年當時的教育部批準,立案校名是『</span><i style="font-size:20px;"><u>北平特別市私立上義師范學校</u></i><span style="font-size:20px;">』,成為中國政府批準的第一所私立教會學校。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">新建的圣約瑟樓是擴大后學校的一部分,1927年見習班和師范后五年的課程都搬到圣若瑟樓上課。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1937年的教士綁架案后,為了安全,學生撤回城里馬尾溝繼續(xù)學習,上義師范學校自此結束了在黑山扈的11年辦學歷史。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1935年神職人員在圣約瑟樓前合影,為圣約瑟樓青少年學校。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">它建于1925年,是教會辦上義師范學校的主樓,當初稱為圣約瑟樓,</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">百望山上圣母修道院的威廉神父病了,法國名醫(yī)貝熙業(yè)給他診治后,建議他去百望山后10公里的溫泉村中的溫泉療養(yǎng)院做溫泉浴,那里的溫泉療養(yǎng)院是在貝熙業(yè)的建議下,由李石曾在1921年建立的。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這就是今天溫泉寄宿學校里的溫泉池子。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1910年,法國圣母天主教會為了給北京天主教提供彌撒用酒,投資6000銀元,建立了由沈蘊璞修士任廠長的上義洋酒廠。沈蘊璞在北京頤和園北門外黑山扈教堂附近建立葡萄園,并將酒窖設在馬尾溝教堂山字樓的地下室內(nèi),聘請法國人里格拉為釀酒師,生產(chǎn)法國風格的紅、白葡萄酒,開啟了龍徽釀酒史。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1997年的電影《甲方乙方》中英達扮演一個想當巴頓的人,拍攝場地就是這里。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">主樓具有哥特式建筑影子,還有上世紀初的簡潔的方式,當初尖屋頂上有十字架,中間有鐘表,米色的墻體,園拱形的門窗。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">西側(cè)建筑</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">老照片</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">西側(cè)面</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這里很多建筑的石材是直接取自圓明園,現(xiàn)在已經(jīng)荒棄許久,早已門窗無存。</span></p> <p class="ql-block" style="text-align:center;"><span style="font-size:20px;">園栱窗</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">然后說一下法國圣母天主教會的沈蘊璞修士在頤和園北門外黑山扈教堂附近種下釀酒葡萄,并在馬尾溝教堂的山字樓地下室內(nèi)建立葡萄酒窖過程。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這是馬尾溝教堂主樓,以前是哥特式,鐘樓和塔尖被拆除,整體用上世紀北歐那種簡潔的方式,尖屋頂上有十字架,灰色的墻體,綠色的門窗,尖拱形的門窗,山字樓采用西式風格柱墩連接,尤其幾顆法國梧桐老干托舉起千枝萬條與老房子相依相伴,古樹枝干的孔隙和老房子組成的畫面有一種優(yōu)雅莊重的素描感。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這是山字形建筑的中間建筑主體,上面是三角尖錐頂墻壁,下面是園形彩窗,后被堵死,新設計一個五角星,下面是尖錐形窗。目前中樓上嵌五角星圖案,那是這座大樓從神校變?yōu)辄h校的變遷的標志。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">再上面刻有「</span><i style="font-size:20px;"><u>1910</u></i><span style="font-size:20px;">」,表示這座百年大樓的建筑年代。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">從側(cè)面觀察,二樓尖拱窗和三樓圓窗被水泥封閉。下面是尖錐形窗口,兩側(cè)也有尖拱形的凹進去的痕跡,應當是放圣像浮雕作品的,后來拆除。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這是山字形樓北側(cè)主體建筑,請注意照片,前面有一個小門樓,這是通往酒窖的通道。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">山字樓地窖曾經(jīng)作為葡萄酒窖存在過,主樓頂部銘文顯示的「</span><i style="font-size:20px;"><u>1910</u></i><span style="font-size:20px;">」正是法國圣母教會在海淀黑山扈種下葡萄的那一年,法國圣母天主教會的沈蘊璞修士在頤和園北門外黑山扈教堂附近種下釀酒葡萄,并在馬尾溝教堂的山字樓地下室內(nèi)建立葡萄酒窖,生產(chǎn)法國風格的紅、白葡萄酒,專供法國圣母天主教會總院及全國各地圣母天主教會使用。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1953年,北京上義洋酒廠更名為『</span><i style="font-size:20px;"><u>北京市上義釀酒廠</u></i><span style="font-size:20px;">』,隸屬北京市公安局。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1956年,北京上義釀酒廠和宣武區(qū)張蔚釀酒廠合并,實現(xiàn)公私合營。至此,法國天主教會退出了對酒廠的控制和管理。由于北京市政府要在酒廠原址建黨校,上義釀酒廠遷至現(xiàn)在的玉泉路2號。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">這是口字樓東樓東面,面向神父墓地,后來山字樓建好,作為法國圣母會總院。樓南建了葡萄酒廠專門生產(chǎn)做彌撒用的葡萄酒,還有為居住于此的宗教人士提供副食的菜園和菜窖。于是,柵欄墓地逐漸發(fā)展成了一處以墓地為主,包括有教堂、神學院、教會學校等多功能的天主教教會產(chǎn)業(yè)。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">制作酒的神父叫沈蘊璞,法文名Joseph Gabriel,這幅作品畫的這個French Mission涵蓋了兩個北平知名宗教場所,它們都位于阜城門外的馬尾溝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1902年,沈神父在50多歲時來到了中國,先是到重慶創(chuàng)建教區(qū),到60歲的時候來到了北京馬尾溝。上世紀20年代的一位旅居北京的法國人在紀實中寫到:「</span><i style="font-size:20px;"><u>Joseph Gabriel 不事休息,熱心奉獻。無論在法國還是他之前生活過的土耳其,他一直保持栽培葡萄的習慣。他的想法是在柵欄圍墻內(nèi)種下少量藤蔓。起初只想為社區(qū)提供一點葡萄酒,如果成功的話,也賣給周圍的住所</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">他來到北京教會以后,主要任務是應教省要求辦一所中法教會學校,開創(chuàng)「</span><i style="font-size:20px;"><u>中法上義學校</u></i><span style="font-size:20px;">」,經(jīng)費有限,教省要建校的一項重要任務就是募資。沈神父通過的修建「</span><i style="font-size:20px;"><u>柵欄修院</u></i><span style="font-size:20px;">」的葡萄園釀制葡萄酒并售賣給其他教區(qū)的方式來維持辦學和補貼學生。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">本圖為上義酒廠生產(chǎn)的金莎斯拉白葡萄酒商標。1912年,教會酒坊生產(chǎn)出我國最早的起泡葡萄酒,人們習慣上才成為香檳酒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1933年,法國人吉善修士接管酒廠,部分產(chǎn)品開始在教徒內(nèi)部銷售,當時商標為『</span><i style="font-size:20px;"><u>柵欄</u></i><span style="font-size:20px;">』或法文音譯『</span><i style="font-size:20px;"><u>Chala</u></i><span style="font-size:20px;">』,主要包括白蘭地酒、公望酒等21個品種。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1946年,上義洋酒廠正式注冊為『</span><i style="font-size:20px;"><u>北京上義洋酒廠</u></i><span style="font-size:20px;">』,正式向外出售葡萄酒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1953年,北京上義洋酒廠更名為『</span><i style="font-size:20px;"><u>北京市上義釀酒廠</u></i><span style="font-size:20px;">』,隸屬北京市公安局。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">從上義生產(chǎn)的酒的包裝里,從最早的Chala 到紅星,經(jīng)歷著民國到解放后兩個不同的時代。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">北京柵欄上義釀酒廠在1956年6月開始了公私合營。1958年中國第一個五年計劃完成,并完全消除私有化,經(jīng)北京市人民政府批準正式命名為「</span><i style="font-size:20px;"><u>北京葡萄酒廠</u></i><span style="font-size:20px;">」。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">本圖是北京上義釀酒廠在天津的廣告。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">1972年,毛主席為迎接美國總統(tǒng)尼克松訪華,該廠專門生產(chǎn)了傳統(tǒng)薄荷蜜酒,作為國禮贈給尼克松總統(tǒng)及美國代表團隨行人員。改開以后,1987年,北京葡萄酒廠又與法國人合作并與法國保樂力加集團(GROUPE PERNOD RICARD)合資成立了「</span><i style="font-size:20px;"><u>北京龍徽釀酒有限公司</u></i><span style="font-size:20px;">」,這也是這家公司現(xiàn)在的名字。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">30年前、質(zhì)樸的工人們在這里揮灑汗水,埋頭苦干的畫面。 </span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size:20px;">離開百望山,回望圣母院,告別教堂老建筑,往事隨風而去,很多人和事都會凋零衰老,我們所銘記的故事,也許未來消失得一干二凈,山和建筑在晚霞中逐漸模糊,這些曾在此屹立過教堂建筑融入霧靄中,隱入塵煙。</span></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">2025年3月7日</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">參考文獻</p><p class="ql-block">「1」劉大衛(wèi).北京秘境之馬尾溝教堂今猶在.大衛(wèi)的趣事,2022</p><p class="ql-block">「2」北京利瑪竇和外國傳教士墓地.訪古游記,2019</p><p class="ql-block">「3」老何.跟著竇爺探北京洋“道士”會釀酒?傳承111年的阜外葡萄酒廠.老何北京故事,2022</p><p class="ql-block"><span style="font-size:18px;">「4」器世.</span>百望山 | 探秘法國教堂遺跡.<span style="font-size:18px;">黑山扈圣母療養(yǎng)院,</span>2018</p>