<p class="ql-block ql-indent-1">張和(1799—1861),字理堂,號(hào)達(dá)山,臨夏縣北塬人。道光五年 (1825)拔貢,道光十一年(1831)辛卯科鄉(xiāng)試舉人,道光二十五年(1845)乙巳恩科第二甲第五十三名進(jìn)士,歷任直隸(今河北)省成安縣、東安縣(今河北安次縣)、寧津縣、大興縣知縣。咸豐四年(1854),升任涿州知州。咸豐九年(1859),病乞歸里。著有《殉難紀(jì)略》《紹香堂詩(shī)草》《鴻雪集》等。輯明代河州進(jìn)士王竑、馬應(yīng)龍、朱家仕詩(shī)作為《鄉(xiāng)賢逸詩(shī)》,并付梓刊印,傳世至今。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(以下為余夜讀所輯張和文獻(xiàn),謹(jǐn)為點(diǎn)校,以饗邑人,如有紕漏,敬請(qǐng)指瑕。)</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">????????????????????????????</p> <p class="ql-block ql-indent-1">張和,河州進(jìn)士,(咸豐)四年任(涿州知州)。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(清同治《涿州續(xù)志》卷十)</p> <p class="ql-block ql-indent-1">張和,甘肅和(河)州人,進(jìn)士,咸豐四年任(涿州知州),愛民以德,除惡以嚴(yán),北門外永濟(jì)橋歲久失修,和為葺理,民踴躍輸將,成功速而民不擾,以病去。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(清同治《涿州續(xù)志》卷十一)</p><p class="ql-block ql-indent-1">注:輸將,指捐助。</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">詠得四律</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">張和</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">一</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">誰識(shí)真人起草萊,高光事業(yè)竟能恢。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">兒童已兆赤符瑞,父老猶銜白帝哀。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">熾井余炎剛射日,歌風(fēng)遺憾未登臺(tái)。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">荒村俎豆君臣共,應(yīng)有靈魂故里來。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">二</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">廟貌巍巍對(duì)晚曛,興王遺跡快傳聞。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">疏林空覓樓桑影,古碣遙聯(lián)玉壘云。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">百戰(zhàn)奇功資一旅,千秋正統(tǒng)豈三分?</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">阿瞞枉自英雄負(fù),畢竟英雄獨(dú)使君。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">三</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">一去鸞旂竟未還,故人恨望蜀中山。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">勤王大義昭天下,討賊威名滿世間。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">燕雀無聲吳魏盡,鳳龍長(zhǎng)侍廡庭閑。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> 廟內(nèi)有諸葛武侯龐士元像。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">良工刻劃形多妙,都說當(dāng)年是此顏。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">四</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">淡蕩斜風(fēng)出涿城,同僚瞻拜禮初成。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">升香精氣應(yīng)來饗,<span style="font-size:18px;">繞室神光記始生。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> 本?日為帝誕降之辰。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">階下徐回冠冕肅,村邊歡作管簫鳴。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> 村中演劇。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">英靈若憫鄉(xiāng)人苦,愿罷歌聲聽雨聲。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> 時(shí)農(nóng)田望雨綦切,余默禱之。</span></p><p class="ql-block ql-indent-1">(清同治《涿州續(xù)志》卷十六)</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">和張理堂刺史謁樓桑村昭烈廟詩(shī)原韻</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">楊銜</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">一</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">火井猇亭沒草萊,漢家舊業(yè)幾曾恢?</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">御天才應(yīng)飛龍兆,拓地先為落鳳哀。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">蜀國(guó)故宮荒玉壘,燕村遺廟近金臺(tái)。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">春秋祀典年年舉,奉酒如瞻翠輦來。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">二</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">峨峨武擔(dān)又斜曛,曾訪祥桑證昔聞。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">萬里蠶叢思羽葆,一堂龍虎尚風(fēng)云。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">吞吳本為仇讎急?到宋終將正閏分。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">莫為偏安輕議古,高光而后此英君。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(清同治《涿州續(xù)志》卷十六)</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">重建學(xué)宮東西齋房碑記</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">張和</p><p class="ql-block ql-indent-1">古者,建國(guó)君民,教學(xué)為先。所以端治化之本,培風(fēng)俗之原。士習(xí)醇謹(jǐn),民多善良,非無因也。國(guó)家菁莪棫樸,雅化作人。各郡邑學(xué)宮,皆立明倫堂。東西為齋房,使司鐸者,朝夕訓(xùn)迪諸生。相觀而摩,先品行而次文藝,崇正業(yè)而戒歧趨。其法甚備,其意甚深也。</p><p class="ql-block ql-indent-1">涿州為畿南名區(qū),漢唐以來,英杰代出。道德功名,卓然表現(xiàn)者,指不勝屈。今亦稍衰矣。我司牧此邦,下車伊始,見明倫堂左右地基空閑,棲止無所,心竊嘆之。廣文艮山劉君、慕旃張君,適以捐修齋房來商。始知舊有“博文”“約禮”二齋,各五棟,分布東西。傾圮年深,片瓦無存。修廢補(bǔ)缺,司鐸之責(zé);即司牧之責(zé)。乃捐俸以倡,為集腋成裘之舉。二君勸導(dǎo)士民,不日集有成數(shù)。以咸豐八年八月起工,次年九月蕆事。東西各為五棟,規(guī)模宏敞,足與明倫堂相輔。以紹前徽,以成后進(jìn),甚盛舉也。</p><p class="ql-block ql-indent-1">自今以往,諸生濟(jì)濟(jì),偕來晦明風(fēng)雨,敬業(yè)樂群,如居肆以成事。孤陋寡聞,獨(dú)學(xué)無友,可無慮矣。夫天下之治,在興賢;民風(fēng)之厚,視士習(xí)。方今琳宮梵宇,踵事增華,祈福徼惠,風(fēng)氣日卑。而于化民成俗之本,目為迂。務(wù)得二君振興文教,吾知西山毓秀,涿水孕靈,人才蔚起,品端學(xué)正。安在盧植之才兼文武,崔骃之學(xué)貫古今?祖塋父子濟(jì)美,竇儼兄弟聯(lián)芳,不克復(fù)見于今日耶?</p><p class="ql-block ql-indent-1">工既竣,二君囑予記之,其何敢以不文辭。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(清同治《涿州續(xù)志》卷十七)</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">重修永濟(jì)橋暨南北牌樓茶亭記</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">張和</p><p class="ql-block ql-indent-1">涿郡為古名區(qū),星分尾宿,地擅膏腴,扼萬國(guó)之咽喉,總八荒而輻輳,形勢(shì)雄勝,甲于中原。城北五里,巨馬河即涿水也。虹橋飛彩,驛路騰輝,轂擊肩摩,絕無虛晷。載稽州乘,橋創(chuàng)于明萬歷二年,及十六年,重建于天啟六年。洎乎末季,水徙而南,橋徒跨陸,人待濟(jì)舟。每當(dāng)夏秋之交,巨漲橫溢,濡軌漸裳,行人苦之。</p><p class="ql-block ql-indent-1">乾隆二十五年,宮??傊品矫翥」?qǐng)奉圣旨,別建九空新橋于南,改舊橋?yàn)榈桃月?lián)之。復(fù)于新樓南延筑石堤,通計(jì)橋堤二百丈有奇。南北各建牌樓,南之東為“攬翠樓”,西為“延清樓”;北之東為“維摩院”,西為關(guān)帝廟,中為茶亭九間。熙來攘往,俱出亭中。規(guī)模宏敞,聿壯觀瞻。</p><p class="ql-block ql-indent-1">曾幾何年,而亭榭?jī)A頹,牌樓盡廢,石橋欄柱墜落橫斜。昔之云蒸霞蔚,久已不可復(fù)識(shí)矣。咸豐甲寅之秋,余司牧此邦。明年十月,橋堤塌陷二十余丈。通報(bào)估工,急欲擇吉補(bǔ)修。乃以軍書旁午,庫(kù)藏支絀,弗克如愿。延至丁巳之夏,見夫沖刷日甚,傾圯愈多。倘再稽延,益難為力。遂商同寅好,邀集紳耆,為集腋成裘之舉。官為首倡,士民欣然樂從。共得銀三千四百余兩。以前五月初旬起工,至十月蕆事。通橋整齊密致,一如昔時(shí)。茶亭院廟,棟宇煥然。南建牌樓,陽(yáng)曰“萬國(guó)梯航”,陰曰“皇澗風(fēng)清”,皆仍舊文也。</p><p class="ql-block ql-indent-1">工既成,聯(lián)寅好以告于河:百丈凌空,千間疊翠,南北亭臺(tái),遙相輝映。自今以往,春波秋水,千百年利溥濟(jì)川;就日瞻云,十八省道遵同軌。踵事增華,尤有望于后之官茲士者。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(清同治《涿州續(xù)志》卷十七)</p> <p class="ql-block ql-indent-1">張和,河州進(jìn)士。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(民國(guó)《涿縣志》第五編第二卷)</p> <p class="ql-block ql-indent-1">張和,甘肅和(河)州人,進(jìn)士,咸豐四年任(涿州知州),愛民以德,除惡以嚴(yán),北門外永濟(jì)橋歲久失修,和為葺理,民踴躍輸將,成功速而民不擾,以病去。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(民國(guó)《涿縣志》第五編第二卷)</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">三月二十三日樓桑村祭昭烈廟禮成歸途詠得四律</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">張和</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">其一</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">誰識(shí)真人起草萊,高光事業(yè)竟能恢。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">兒童已兆赤符瑞,父老猶銜白帝哀。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">熾井余炎剛射日,歌風(fēng)遺憾未登臺(tái)。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">荒村俎豆君臣共,應(yīng)有靈魂故里來。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">其二</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">廟貌巍巍對(duì)晚曛,興王遺跡快傳聞。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">疏林空覓樓桑影,古碣遙聯(lián)玉壘云。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">百戰(zhàn)奇功資一旅,千秋正統(tǒng)豈三分?</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">阿瞞枉自英雄負(fù),畢竟英雄獨(dú)使君。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">其三</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">一去鸞旂竟未還,故人恨望蜀中山。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">勤王大義昭天下,討賊威名滿世間。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">燕雀無聲吳魏盡,鳳龍長(zhǎng)侍廡庭閑。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">良工刻劃形多妙,都說當(dāng)年是此顏。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">其四</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">淡蕩斜風(fēng)出涿城,同僚瞻拜禮初成。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">升香精氣應(yīng)來饗,繞室神光記始生。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">階下徐回冠冕肅,村邊歡作管簫鳴。</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">英靈若憫鄉(xiāng)人苦,愿罷歌聲聽雨聲。</p><p class="ql-block"><span style="font-size:15px;"> 時(shí)農(nóng)田望雨綦(似誤刊作“其”,據(jù)《涿州續(xù)志》改)切,余默禱之。</span></p><p class="ql-block" style="text-align:center;">(民國(guó)《涿縣志》第七編第一卷)</p> <p class="ql-block" style="text-align:center;">重建學(xué)宮東西齋房碑記</p><p class="ql-block" style="text-align:center;">張和</p><p class="ql-block ql-indent-1">古者,建國(guó)君民,教學(xué)為先。所以端治化之本,培風(fēng)俗之原。士習(xí)醇謹(jǐn),民多善良,非無因也。國(guó)家菁莪棫樸,雅化作人。各郡邑學(xué)宮,皆立明倫堂。東西為齋房,使司鐸者,朝夕訓(xùn)迪諸生。相觀而摩,先品行而次文藝,崇正業(yè)而戒歧趨。其法甚備,其意甚深也。</p><p class="ql-block ql-indent-1">涿州為畿南名區(qū),漢唐以來,英杰代出。道德功名,卓然表現(xiàn)者,指不勝屈。今亦稍衰矣。我司牧此邦,下車伊始,見明倫堂左右地基空閑,棲止無所,心竊嘆之。廣文艮山劉君、慕旃張君,適以捐修齋房來商。始知舊有“博文”“約禮”二齋,各五棟,分布東西。傾圮年深,片瓦無存。修廢補(bǔ)缺,司鐸之責(zé);即司牧之責(zé)。乃捐俸以倡,為集腋成裘之舉。二君勸導(dǎo)士民,不日集有成數(shù)。以咸豐八年八月起工,次年九月蕆事。東西各為五棟,規(guī)模宏敞,足與明倫堂相輔。以紹前徽,以成后進(jìn),甚盛舉也。</p><p class="ql-block ql-indent-1">自今以往,諸生濟(jì)濟(jì),偕來晦明風(fēng)雨,敬業(yè)樂群,如居肆以成事。孤陋寡聞,獨(dú)學(xué)無友,可無慮矣。夫天下之治,在興賢;民風(fēng)之厚,視士習(xí)。方今琳宮梵宇,踵事增華,祈福徼惠,風(fēng)氣日卑。而于化民成俗之本,目為迂。務(wù)得二君振興文教,吾知西山毓秀,涿水孕靈,人才蔚起,品端學(xué)正。安在盧植之才兼文武,崔骃之學(xué)貫古今?祖塋父子濟(jì)美,竇儼兄弟聯(lián)芳,不克復(fù)見于今日耶?</p><p class="ql-block ql-indent-1">工既竣,二君囑予記之,其何敢以不文辭。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(民國(guó)《涿縣志》第七編第一卷)</p> <p class="ql-block ql-indent-1">張和,甘肅蘭州府河州人,乙酉科拔貢,辛卯科舉人,(道光)三年十一月任(寧津縣知縣)。</p><p class="ql-block ql-indent-1">(《寧津縣志》卷六)</p> <p class="ql-block">作者簡(jiǎn)介:馬堅(jiān)強(qiáng),網(wǎng)名蘆嶺書隱,70后,中共黨員,甘肅省臨夏州臨夏縣人,供職于臨夏縣殘聯(lián),現(xiàn)為甘肅省作協(xié)、詩(shī)詞學(xué)會(huì)、詩(shī)歌創(chuàng)作研究會(huì)、齊家文化研究會(huì)及臨夏州作協(xié)、環(huán)協(xié)、王竑文化研究會(huì)會(huì)員,臨夏縣作協(xié)副主席、民協(xié)會(huì)員,業(yè)余致力于古籍文獻(xiàn)校注整理、格律詩(shī)創(chuàng)作研究及詩(shī)詞格律推廣普及,著有《堅(jiān)強(qiáng)詩(shī)稿》。</p>