<p class="ql-block">原創(chuàng) 抱雪齋讀易筆記 抱雪齋讀易筆記 2023-03-22 06:57 發(fā)表于福建</p> <p class="ql-block">那么,《周易》究竟是何時何人所作?</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">這就是擺在每一個想要讀懂這本書之人面前的嚴肅問題。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">如果一部書連年代和作者都搞錯了,對于其內(nèi)容的解讀可想而知是如何離譜——事實上,兩千多年來的《周易》卦爻辭解讀,從一開始就走在了歧路上。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">這也是為什么兩千多年來解讀《周易》的書汗牛充棟,但真正解釋明白卦爻辭到底在說什么的,一本也沒有!</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">嗯,如果有,那一定是錯覺。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>一、易傳與《周易》</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">要解開《周易》作者的謎題,我們先從易傳說起。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">傳,是為了解釋經(jīng)的。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">可以說,易傳的作者,是最早讀到《周易》的人。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">早期的一批易傳,被稱為“十翼”——據(jù)說,它們的作者都是孔子。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">當然,這也是漢代一堆蠢儒相信的傳說。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">從宋代開始就有學者開始懷疑孔子作易傳的真實性。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">到現(xiàn)代,大量事實已經(jīng)證明,這些易傳,沒有一個字是孔子寫的。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">但是,它們大部分和孔子關系很密切。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">因為《大象》、《文言》、《系辭》、《序卦》、《說卦》和《彖》這幾種最為重要的易傳,盡管年代和作者都不同,但可以確定的是:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>這些易傳的大部分內(nèi)容都出自戰(zhàn)國時期的思孟學派之手。</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">這個學派的創(chuàng)始人,是孔子的嫡孫,子思。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>二、思孟學派與易傳</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">郭沫若曾經(jīng)認為易傳不是孔子所寫,而是荀子的后學所作。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">這句話的前半句無疑是對的,但后半句錯了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">我們已經(jīng)證明,荀子本人將《周易》卦爻辭視為“腐儒之言”,《荀子》一書中有關《周易》的內(nèi)容,都是荀子門人學習思孟學派言論的記錄。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">思孟學派寫了易傳,證據(jù)確鑿而且十分充分,今綜合金德建等學者的考證及本人所見,列舉如下:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>(一)《大象》是思孟學派作品</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《大象》里的“君子以思不出其位”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">,就是出自子思的老師曾子。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">又比如《大象》里的“君子以反身修德”,就是思孟學派的另一位代表人物孟子所說的“反身而誠”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">又如“屯,君子以經(jīng)綸”,實際上是子思在《中庸》里說的“唯天下至誠能經(jīng)綸天下之大經(jīng)”。(屯,有純樸至誠之意,詳見本號系列文章解讀)</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》里的:“故至誠無息, 不息則久,久則征,征則悠遠,悠遠則博 厚,博厚則高明。博 厚,所以 載物也;高明,所以覆物也;悠久,所以成物也。博厚配地,高明配天,悠久無 疆?!睂嶋H上就是《大象》里的:“天行,健;君子以自強不息?!焙汀暗貏?,坤;君子以厚德載物。”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》的“萬物并育而不相害。”《大象》的:“先王以茂對時育萬物?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》的“遁世不見知而不悔?!迸c《大象》的“君子以獨立不懼,遁世無悶?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》的“隱惡而揚善”與《大象的》:“君子以遏惡揚善?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">……</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>(二)《文言》也是思孟學派所作</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《文言》里面用來解釋元亨利貞的“四德”,實際上出自思孟學派最具特色的五行五德學說。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《文言》所說的:“不成乎名,遯世無悶,不見是而無悶。”實際出自子思所作的《中庸》:“君子依乎中庸,遯世不見知而不悔?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》說:“庸德之行,庸言之謹,有所不足,不敢不勉?!迸c《文言》所說:“庸言之信,庸行之謹,閑邪存其誠,善世而不伐,德博而化?!蓖耆恢隆?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《文言》說:“夫大人者,與天地合其德,與日月合其明,與四時合其序,與鬼神合其吉兇?!薄吨杏埂穭t說:“君子之道,……建諸天地而不悖,質諸鬼神而無疑。“辟如天地之無不持載,無不覆幬,辟如四時之錯行,如日月之代明。”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>(三)《系辭》出自思孟學派</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《系辭》說:“顏氏之子,其殆庶幾乎!有不善未嘗不知,知之未嘗復行也?!薄吨杏埂芬舱f:“回之為人也,擇乎中庸,得一善,則拳拳服膺而弗失之矣?!?,稱贊顏回的語氣如出一轍。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》所說的“與天地參”,其實也相同于《系辭》所說的“《易》與天地準”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》說:“至誠之道,可以前知。”《系辭》也說:“極數(shù)知來之謂占。”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》說:“禮儀三百,威儀三千。待其人而后行。故曰茍不至德,至道不凝焉?!本褪恰断缔o》說的:“既有典常。茍非其人,道不虛行。”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》說:“無憂者其唯文王乎!”說明文王曾經(jīng)遭遇憂患而不以為意?!断缔o》則說:“作《易》者,其有憂患乎!……《易》之興也,當文王與紂之事邪!”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》說:“見乎蓍龜,動乎四體。禍福將至,善,必先知之,不善,必先知之。故至誠如神。”就是《系辭》說的:“成天下之亹亹者,莫大乎蓍龜。是故天生神物,圣人則之?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《中庸》說:“故君子不動而敬,不言而信。”《系辭》也說:“默而成之,不言而信,存乎德行?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>(四)《說卦》出自思孟學派</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《說卦》里面的“和順于道德而理于義,窮理盡性以至于命” ,其性命之學就是出自《中庸》開頭的“天命之謂性,率性之謂道”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>(五)《彖》和《序卦》同樣出自思孟學派</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">郭店楚墓出土的思孟學派作品《六德》中寫到:“故夫夫、婦婦、父父、子子、君君、臣臣,六者各行其職而儉逆無由作也?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《序卦》的順序與之完全一致:“有夫婦然后有父子,有父子然后有君臣。”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《彖》也說:“父父,子子,兄兄,弟弟,夫夫,婦婦,而家道正,正家而天下定矣?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>三、子思作《周易》</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">如果我們能夠直面《周易》不是文王周公所作這個事實,那么,它的寫作年代也就值得我們推敲了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">本號系列文章大量證據(jù)表明,《周易》卦爻辭處處都顯露出戰(zhàn)國時代的風格,說明《周易》卦爻辭的最終整理和編定是在戰(zhàn)國早期完成的。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">再加上卦爻辭里處處顯露的《中庸》思想的烙印,作者究竟是誰其實就已經(jīng)昭然若揭了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>它必然與創(chuàng)作了大量易傳的思孟學派有關——先秦時期唯有這個學派,在真正嚴肅地在研習和傳承《周易》。</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《周易》的作者,就是思孟學派的創(chuàng)始人,《中庸》的作者——子思。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">子思的言論,被整理成《子思子》一書,此書雖然已佚,但仍散見于《禮記》中。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">《隋書·音樂志》載南朝梁沈約云:“《禮記》之《中庸》、《表記》、《坊記》、《緇衣》皆取《子思子》”。從這幾篇《子思子》的佚文里面,我們看到了大量《周易》中的文字:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">如《坊記》引《既濟》卦九五爻辭言:“《易》曰:東鄰殺牛,不如西鄰之禴祭,實受其福。”又引《無妄》卦六二爻辭言:“《易》曰:不耕獲,不甾畬,兇?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">如《表記》引《蒙》卦卦辭:“《易》曰:‘初筮告,再三瀆,瀆則不告?!庇忠洞笮蟆坟赞o言:“《易》曰:不家食吉。”又引《蠱》卦上九爻辭言:“《易》曰:不事王侯,高尚其事?!?lt;/p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">這些都是白紙黑字記錄的子思之言,可證子思正是《周易》的最終作者。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">唯有子思,才會如此地推崇孔子——他的親爺爺。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">唯有子思,才會如此地推崇文王,并在《中庸》里面大贊“文王之德”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">唯有子思,才會如此地推崇周公,因為他的爺爺孔子,就因久不夢見周公而嘆息。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">唯有子思,才能夠解釋大量的易傳都是出自其門人之手。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">唯有子思,才能夠解釋為什么后來會有文王周公作《周易》、孔子讀《周易》這一系列傳說。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">因為正是他,將孔子、文王和周公推上了圣人的神壇。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block"><b>子思本人除了作《周易》,很可能還自己編寫了一部分易傳。</b></p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">比如宋代馬端臨《文獻通考》曾引用《子思子》:</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">孟軻問:“牧民之道何先?”子思曰:“先利之?!泵陷V曰:“君子之教民者,亦仁義而已,何必曰利?”子思曰:“仁義者,固所以利之也。上不仁,則不得其所;上不義,則樂為詐。此為不利大矣。故《易》曰:‘利者,義之和也?!衷唬骸冒采恚猿绲乱??!私岳笳?。”</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">這段引文里的兩處“易曰”,分別是易傳《文言》和《系辭》里面的話。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">當然,這是后話了。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">想了解更多精彩內(nèi)容,快來關注抱雪齋讀易筆記</p> <a href="https://mp.weixin.qq.com/s/G3efgCqgSq-Vu18dtdE3Tw" >查看原文</a> 原文轉載自微信公眾號,著作權歸作者所有