<p class="ql-block"> 公元1279年,宋元兩軍幾十萬人在珠江崖門進(jìn)行生死決戰(zhàn),最終南宋大軍以失敗告終,元兵趕盡殺絕追尋趙姓皇裔及隨從,從此皇裔趙氏及子民跌入萬劫不復(fù)境地,四處潛藏與隱匿。宋太宗長(zhǎng)子元佐公之裔夢(mèng)周公戰(zhàn)死崖門,其子趙凝(號(hào)九秀)自崖門敗北后,溯江而北,潛匿于西江支流宋隆河流域的龜山(土名山口),從此擇居在荒蕪丘陵中生息。至今已有七百四十多年歷史,已繁衍二十七代,人丁超三千之眾。</p><p class="ql-block"> 今天筆者走進(jìn)這條古村落,重點(diǎn)拾拍趙氏族人繁衍生息狀況。</p> 一、簡(jiǎn)介 <p class="ql-block">1.1、地理位置與交通</p><p class="ql-block"> 村莊位于珠三角環(huán)線高速G94路西,近回龍出入口,有鄉(xiāng)道y370直達(dá)村里。</p><p class="ql-block">四至:</p><p class="ql-block">東:劉溪水、丘陵、G94</p><p class="ql-block">南:y370鄉(xiāng)道、田野</p><p class="ql-block">西:高尓夫球場(chǎng)</p><p class="ql-block">北:丘陵、山塘</p> <p class="ql-block">1.2、行政隸屬:廣東省肇慶市高要區(qū)回龍鎮(zhèn)劉村村民委員會(huì)</p> <p class="ql-block">1.3、人口、民族</p><p class="ql-block"> 截至2021年末,村莊戶籍人口有六千多人,主要姓氏有: 趙、鄧等姓氏。全部為漢族廣府民系。主要種植:水稻、花生、西瓜等。養(yǎng)殖四大家魚。</p> <p class="ql-block">1.4、歷史沿革</p><p class="ql-block">1.41、明代及前屬烏石都一圖劉村;</p><p class="ql-block">1.42、清代屬劉村都一圖和東約、劉村約、安聯(lián)約;</p><p class="ql-block">1.43、民初屬遷修鄉(xiāng)烏石都;三班五區(qū)劉村約;</p><p class="ql-block">1.44、民國(guó)二十六年屬三區(qū)東約鄉(xiāng)劉村;</p><p class="ql-block">1.45、民國(guó)三十二年十月屬三區(qū)東安鄉(xiāng)劉村。</p><p class="ql-block">此后不述。</p><p class="ql-block">民國(guó)時(shí)期地圖↓</p> <p class="ql-block">民國(guó)時(shí)期外國(guó)人繪制的地圖↓</p> <p class="ql-block">1.5、村名</p><p class="ql-block"> 據(jù)村中知情人說:劉村初始由劉姓人開村,故名劉村。隨后來了趙、鄧兩姓而劉姓人移居別處,趙姓和鄧姓擬改村名為趙村或鄧村,雙方相持不下,最后雙方妥協(xié)仍用劉村原名,和睦相處至現(xiàn)在。</p> 二、周邊環(huán)境 <p class="ql-block">位于G94高速白土出入口連接線邊的村口牌坊</p> <p class="ql-block">村中道</p> <p class="ql-block">忠心鎮(zhèn)、蕓香里、鳳翔里前澤(下同)</p> <p class="ql-block">宗祠前明堂</p> <p class="ql-block">村東澤</p> <p class="ql-block">村東澤</p> <p class="ql-block">從崗頂俯看(下同)</p> <p class="ql-block">村北澤</p> 三、坊/里門、牌坊 <p class="ql-block"> 劉村趙氏舊時(shí)主要聚居在忠心鎮(zhèn)、鳳翔、蕓香、親仁等四里中?,F(xiàn)在隨著社會(huì)發(fā)展,生活改善,人丁增加,已經(jīng)早突破現(xiàn)居住范圍了。但是舊貌的坊里聚居處還完整保留下來,讓我們?nèi)氪?,看下四里的門樓,品味里門名字中蘊(yùn)含的歷史與文化。</p> 3.1、村口牌坊 <p class="ql-block">3.2、忠心鎮(zhèn)</p> <p class="ql-block"> 這是劉村趙氏始祖擇居之里,至于為什么叫忠心鎮(zhèn)不得而知,但臣子對(duì)君王的忠心,一切事情盡心去做,此乃中國(guó)儒家思想大力倡導(dǎo)的,是造就一個(gè)政治集團(tuán)堅(jiān)強(qiáng)有力、團(tuán)結(jié)一致、行動(dòng)一致的保證。三層高的結(jié)構(gòu),足以證明其的中心地位。</p> <p class="ql-block">3.3、蕓香里</p> <p class="ql-block"> 祖上命名人借用蕓香根系發(fā)達(dá),支根多的特性,暨望子孫也一樣,能人丁興旺,開枝散葉。且晉朝成公綏 《蕓香賦》有:“美蕓香之脩潔,稟陰陽之淑精”詩句,</p> <p class="ql-block">3.4、鳳翔里</p> <p class="ql-block"> 鳳乃趙姓人的原始圖騰,期望后裔長(zhǎng)大后能獨(dú)立飛翔,行走天下,有擔(dān)當(dāng)!乃每一個(gè)做父母的夙愿。</p> <p class="ql-block">鳳翔里門樓側(cè)間光贏廳,門口對(duì)聯(lián)書:光宗耀祖,贏世呈祥。</p> <p class="ql-block">3.5、親仁里</p> <p class="ql-block"> 趙宋傳統(tǒng)文化的閃光點(diǎn),是親和仁,大宋能在歷史上存活三百多年,歷十八帝,將中國(guó)文化、中國(guó)文明推向頂峰,靠的就是親與仁的國(guó)策!對(duì)外與和親維護(hù)周邊的安全,以獲取發(fā)展的和平時(shí)間,對(duì)內(nèi)以仁政治理國(guó)家,從而令中國(guó)經(jīng)濟(jì)、文化走上巔峰。</p> <p class="ql-block">門額陰刻:親仁里,上款:民國(guó)十年(1921)辛酉,下款:季秋中瀚重修</p> <p class="ql-block">(忠心鎮(zhèn))東崗東門:</p> <p class="ql-block">第二道小門</p> 四、祠堂 <p class="ql-block">4.1、趙氏祖祠</p> <p class="ql-block">整體外景</p> <p class="ql-block"> 祖祠位于忠心鎮(zhèn)中間,可以說是村中歷史最久遠(yuǎn)的建筑。坐東南向西北,舂土墻體,懸山頂,木瓦天面。二進(jìn)七開間,左右三間前后住人,中間后進(jìn)大廳置神龕,祀奉趙氏歷代宗親。堂號(hào)為善慶堂。</p> <p class="ql-block">門口所處巷道,對(duì)聯(lián)為:</p><p class="ql-block">錫景福而駢臻,如在洋洋何以加之孝也;</p><p class="ql-block">萃精神而待越,厥明赫赫夫安得不敬乎。</p> <p class="ql-block">中廳前后內(nèi)景</p> <p class="ql-block">堂號(hào)匾</p> <p class="ql-block">左右偏房</p> <p class="ql-block">外后墻</p> <p class="ql-block">4.2、趙氏宗祠</p> <p class="ql-block">前兆</p> <p class="ql-block">趙氏宗祠位于忠心鎮(zhèn)南,坐東南向西北,二進(jìn)三開間。磚木結(jié)構(gòu),硬山頂,金字山脊、山墻。前廊花崗巖石柱支撐木承托。前廊墻腳、門夾筑砌紅砂巖。</p> <p class="ql-block">正面</p> <p class="ql-block">大門</p> <p class="ql-block">前廊</p> <p class="ql-block">花崗巖門額陰刻:趙氏宗祠</p> <p class="ql-block">門額上:宣統(tǒng)元年吉旦,下款:孟冬重修</p> <p class="ql-block">側(cè)面</p> <p class="ql-block">前進(jìn)內(nèi)景</p> <p class="ql-block">??????后進(jìn)中廳置神龕</p> <p class="ql-block">后進(jìn)內(nèi)景??????</p> <p class="ql-block">回看前進(jìn)</p> <p class="ql-block">外景</p> <p class="ql-block">4.3、平臺(tái)趙公祠</p> <p class="ql-block">前兆</p> <p class="ql-block">公祠位于親仁里東前排,坐西北向東南,二進(jìn)三開間。磚木結(jié)構(gòu),硬山頂,金字山脊、山墻。前廊大理石柱支撐木承托。前廊墻腳、門夾筑砌大理石。</p> <p class="ql-block">正面</p> <p class="ql-block">大理石門額陰刻:平臺(tái)趙公祠,上款:民國(guó)庚辰年冬重建,下款:杰年書</p> <p class="ql-block">前廊木承托</p> <p class="ql-block">堂號(hào)匾</p> <p class="ql-block">側(cè)面</p> <p class="ql-block">4.4、鳳翔里酒堂</p> <p class="ql-block">位于村北,2016年11月5日落成的鳳翔里酒堂</p> 4.5、眾多祖堂 <p class="ql-block">忠心鎮(zhèn)部分:</p> <p class="ql-block">4.51、明代建筑風(fēng)格的祖堂</p> <p class="ql-block">紅砂巖砌門夾,訴說著歷史的久遠(yuǎn)</p> <p class="ql-block">??????內(nèi)景</p> <p class="ql-block">4.52、明代祖堂2</p> <p class="ql-block">大門口</p> <p class="ql-block">??????內(nèi)景</p> <p class="ql-block">親仁里部分:</p> <p class="ql-block">二進(jìn)深三間寬,磚木結(jié)構(gòu),硬山頂,灰塑龍船山脊,鑊耳封火山墻。建筑形制為清式。</p> <p class="ql-block">內(nèi)景</p> <p class="ql-block">??????</p> <p class="ql-block">外景</p> <p class="ql-block">內(nèi)景</p> <p class="ql-block">??????</p> <p class="ql-block">外景</p> 4.6、書室 <p class="ql-block">4.61、懷先書室</p> <p class="ql-block">花崗巖門額陰刻:懷先書室</p> <p class="ql-block">4.62、文林書室</p> <p class="ql-block">花崗巖門額陰刻:文林書室</p> 五、祖源與名人 <p class="ql-block">5.1、趙姓祖源</p> <p class="ql-block"> 據(jù)民國(guó)《高要縣志》氏族篇記載:<b>回龍鎮(zhèn)劉村趙氏(上荷祿村系,含板塘岡村岡尾,下荷祿村,棠下系)</b></p><p class="ql-block"> 此族是宋宗室漢王元佐之后,有名夢(mèng)周者于祥興二年(1279年)隨宋帝昺在崖山溺死,其子趙嶷(字九秀)隱居于縣東南劉村都之龜山(土名山口),其后徙居劉村四社遂為其始祖。前志科目表趙逢春、趙定祥其裔也。至一九四七年傳二十四世,丁口二千三百多人。宗祠叫善慶堂。舊有家譜,清咸豐間遭亂散失,今(1947年)未重修。趙嶷(字九秀,元派),是宋太宗長(zhǎng)子(元佐)之裔血脈,目前已經(jīng)傳至41代(從宋太宗始),所以劉村趙氏有(1279年~2022年)740多年歷史,比周邊的澄湖、黎槎村還早,趙氏族人丁約占村中一半。 </p> <p class="ql-block"> 宋太宗(趙匡義)→長(zhǎng)趙元佐 </p><p class="ql-block"> ↓</p><p class="ql-block"> 趙夢(mèng)周</p><p class="ql-block"> ↓</p><p class="ql-block"> 趙嶷(字九秀)</p><p class="ql-block"> ↓</p><p class="ql-block"> 趙文廣</p><p class="ql-block"> ↓</p><p class="ql-block"> ↓———↓———↓</p><p class="ql-block"> 1 子真 2子昌 3子杰</p><p class="ql-block"> </p><p class="ql-block"> </p> <p class="ql-block"> 趙嶷第三世趙子真之三子旺宗,分居同都上荷祿村,今(1947年)有丁口一百六十余人。第五世孫趙深生二子,長(zhǎng)叫子琂,分居板塘崗村,有七十余人。次子趙啟分居下荷祿村,今僅有六人。第六世孫松軒之三子宗夏分居村尾岡,有六十余人。</p><p class="ql-block"> 棠下一支,據(jù)謂出自劉村,始祖名元耀,于明時(shí)遷來桂林都今里(民國(guó)屬桂湘鄉(xiāng)),今(1947年)傳二十一世,約有丁口一百二十人,建有宗祠。</p> <p class="ql-block">5.2、名人</p> <p class="ql-block">5.21、趙逢春:劉村人。清康熙十七年歲貢。</p> <p class="ql-block">5.22、趙定祥:劉村人。清道光二十三年鄉(xiāng)試癸卯科武舉。</p> <p class="ql-block">5.23、趙重慶:堡約鄉(xiāng)劉村人。民國(guó)十二年(1923)廣東警察學(xué)校畢業(yè)生。歷任兵工廠暨資源委員會(huì)秘書。</p> 六、巷道 <p class="ql-block">6.1、忠心鎮(zhèn)(東土崗)</p> <p class="ql-block">四層高的天泰樓</p> <p class="ql-block">6.2、蕓香里、鳳翔里(北土崗)</p> <p class="ql-block">6.3、親仁里(西土崗)</p> <p class="ql-block">俯視</p> 七、古跡 <p class="ql-block"> 村莊的社壇、廟宇、神祉,古井等,是幾千年來,人類敬畏自然的印記,是人類生存的基本要素,是村莊最古老的記憶。</p> <p class="ql-block">7.1、養(yǎng)真堂、文武宮</p> <p class="ql-block"> 據(jù)村里老人記述,劉村小學(xué)操場(chǎng),以前有一座養(yǎng)真堂和一座文武宮。</p> <p class="ql-block">古跡已湮滅,但朗朗讀書聲隨興</p> <p class="ql-block">7.2、社壇</p> <p class="ql-block">??????親仁社</p> <p class="ql-block">??????東崗社</p> <p class="ql-block">??????忠心社匾,不知原址在何處?</p> <p class="ql-block">7.3、古井</p> <p class="ql-block">7.4、祖塋</p> <p class="ql-block">始祖嶷趙公墓碑??????</p> <p class="ql-block">二世祖文廣墓碑??????</p> <p class="ql-block">三世祖子真公墓碑??????</p> <p class="ql-block">??????四世祖樂時(shí)趙公之塋</p> <p class="ql-block">??????四世祖樂時(shí)趙公之墓</p> <p class="ql-block">??????五世祖之墓</p> <p class="ql-block">??????</p> <p class="ql-block">??????</p> 八、雜拍 <p class="ql-block">2016年11月5日鳳翔里酒堂入伙時(shí)盛況(下同)</p> <p class="ql-block">劉村小學(xué)</p> <p class="ql-block">內(nèi)景</p> <p class="ql-block">檐口板木刻:福祿壽</p> <p class="ql-block">在巷中揀花生</p> <p class="ql-block">燒臘店</p> <p class="ql-block">閑坐</p> <p class="ql-block">眾老聚聊</p> <p class="ql-block">文中資料參考:</p><p class="ql-block">清宣統(tǒng)、民國(guó)《高要縣志》,劉村《趙氏族譜》</p> <p class="ql-block">謝謝瀏覽!</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">注:</p><p class="ql-block">1、圖片2022年7月19日及歷年所拍;</p><p class="ql-block">2、圖片、視頻拍攝/文字撰寫/綜合整理:趙汝明;</p><p class="ql-block">3、原創(chuàng)圖文,未經(jīng)允許,不可轉(zhuǎn)載。</p><p class="ql-block">4、文章歸檔【古村落圖展】、【西江流域趙族村落】系列。</p>