<p class="ql-block">襄城縣,千年古縣,現(xiàn)隸屬于許昌市,位于中原腹地,東倚伏牛山脈之首,西接黃淮平原東緣,境內(nèi)有汝河、潁河兩條主干流河。現(xiàn)轄城關(guān)鎮(zhèn)、潁橋回族鎮(zhèn)、麥嶺鎮(zhèn)、潁陽(yáng)鎮(zhèn)、王洛鎮(zhèn)、紫云鎮(zhèn)、庫(kù)莊鎮(zhèn)、十里鋪鎮(zhèn)、山頭店鎮(zhèn)、湛北鄉(xiāng)、茨溝鄉(xiāng)、丁營(yíng)鄉(xiāng)、姜莊鄉(xiāng)、范湖鄉(xiāng)、雙廟鄉(xiāng)、汾陳鄉(xiāng)等16個(gè)鄉(xiāng)鎮(zhèn),448個(gè)行政村(社區(qū)),總面積920平方公里,耕地保有量96.5萬(wàn)畝,基本農(nóng)田面積82.1萬(wàn)畝,總?cè)丝?6.21萬(wàn),常住人口67.24萬(wàn),城鎮(zhèn)化率34.73%。境內(nèi)除漢族外,還有回、滿、蒙、瑤、壯等18個(gè)少數(shù)民族。</p><p class="ql-block">由于民族融合,人口眾多,使襄城縣地方方言的特色也非常鮮明:有的是讀音變了,聲調(diào)變了,讀轉(zhuǎn)了音;有的是別出心裁,地方獨(dú)創(chuàng);有的是通用讀法但意思變了;還有一些是地方特別不文明用語(yǔ),這里從略。還有一些是地名,完全讀轉(zhuǎn)音了,例如:竹園李,楞是給讀成了“豬娃兒倆”。</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">襄城縣方言在字的發(fā)音上,一般以二聲、四聲音居多,最后一個(gè)字往往讀輕聲,但聽(tīng)上去又類似四聲。所以襄城人說(shuō)話猛一聽(tīng)上去可艮[gèn]、生硬。據(jù)說(shuō),襄城人與別人剛開(kāi)始交往時(shí),還會(huì)因此得罪不少人。</p><p class="ql-block">【A】</p><p class="ql-block">█腌臜[ā za]——齷齪,不干凈,讓人惡心。例:你看那孩子鼻涕流那么長(zhǎng),腌臜人。</p><p class="ql-block">█腌臜菜[ā za cài]——因做事不地道而被人看不起。</p><p class="ql-block">█安生[ān sheng]——命令的口氣,別亂動(dòng)。</p><p class="ql-block">█俺[án]——我,我們。</p><p class="ql-block">█嗷[āo]——假吃。大人逗小孩開(kāi)心的一種行為。例:來(lái),你哩蘋果叫我嗷一口。</p><p class="ql-block">█鏊子[ào zi]——鐵制炊具,平面圓形,中間稍凸起,用于做烙饃,溻菜饃,炕涂烙。</p><p class="ql-block">【B】</p><p class="ql-block">█八成兒[bā chéngr]——不聰明;事情辦得差不多了。</p><p class="ql-block">█扒扇兒[bā shènr]——梯子。</p><p class="ql-block">█耙車[bà che]——犁地的工具,用于平整土地。</p><p class="ql-block">█掰持[bái chì]——摸索。</p><p class="ql-block">█擺治[bái zhì]——治病,修理。例:有病了別熬,快去醫(yī)院擺治擺治。</p><p class="ql-block">█扳[bān]——扔,摔。例:這瓶飲料已經(jīng)過(guò)期,扳了吧。是你把玩具扳壞了吧?</p><p class="ql-block">█扳倒[bān dáo]——不小心摔倒。例:看著路走就不會(huì)扳倒了。</p><p class="ql-block">█半拉[bàn là]——半個(gè)。例:吃半拉饃就飽了。</p><p class="ql-block">█半晌兒[bàn shángr]——早上到午飯之間或中午到晚飯之間的時(shí)間。</p><p class="ql-block">█幫光[bāng guāng]——沾光,得到好處。</p><p class="ql-block">█包屈[bāo qū]——委屈地流淚。</p><p class="ql-block">█嫑[báo]——不要。例:安靜點(diǎn),都嫑說(shuō)了。</p><p class="ql-block">█筆[bēi]——鋼筆,鉛筆,毛筆。</p><p class="ql-block">█鼻子[bí zi]——鼻涕。例:擤鼻子;鼻子都流到嘴里了。</p><p class="ql-block">█鼻咯渣[bí gē zhā]——干了的鼻涕。</p><p class="ql-block">█拍[biā]——投擲。例:這是誰(shuí)拍了你一臉泥?</p><p class="ql-block">█吧嗒[biā da]——長(zhǎng)時(shí)間閑聊。例:你情很擱那吧嗒了。</p><p class="ql-block">█抱住[biā zhu]——纏住。例:你咋就抱住我一個(gè)人。</p><p class="ql-block">█扁食[biān shi]——餃子。</p><p class="ql-block">█扁嘴兒[bián zuír]——鴨子。</p><p class="ql-block">█摽[biào]——捆綁在一起。例:把馬車摽結(jié)實(shí)點(diǎn)。</p><p class="ql-block">█勃[bó]——豬、狗、貓、羊、牛等動(dòng)物生崽的統(tǒng)稱。例:張強(qiáng)家的狗這一窩勃了五個(gè)小狗娃。</p><p class="ql-block">█醭[bú]——表層發(fā)白的霉變。例:這饃都長(zhǎng)醭了,別吃了。</p><p class="ql-block">█不出器[bú chū qì]——小氣,不大方。</p><p class="ql-block">█不得勁[bú déi jìn]——不舒服,不理想,不好。例:這事干哩不得勁啊。</p><p class="ql-block">█不地道[bú dì dao]——不規(guī)矩,不牢靠,不穩(wěn)妥。</p><p class="ql-block">█不防[bú fang]——不注意。張三有沒(méi)有從這走?不防啊。</p><p class="ql-block">█不憤兒[bú fènr]——不服氣。</p><p class="ql-block">█不顧遠(yuǎn)兒[bú gù yuánr]——很近。</p><p class="ql-block">█不精細(xì)[bú jīngxì]——不聰明,傻子。</p><p class="ql-block">█不吭氣兒[bú kēngqìr]——不說(shuō)話。</p><p class="ql-block">█不老蓋[bú lao gai]——膝蓋。</p><p class="ql-block">█不美氣[bú méi qi]——不舒服,不好意思。例:真不美氣,這事沒(méi)給你辦成。</p><p class="ql-block">█不瓤[bú ráng]——不弱,不錯(cuò)。</p><p class="ql-block">█不任爪兒[bú rén zhuar]——不礙事,無(wú)關(guān)緊要。</p><p class="ql-block">█不時(shí)閑兒[bú shī xiánr]——停不下來(lái),閑不住。</p><p class="ql-block">█不強(qiáng)中[bú qiāng zhong]——不一定行。</p><p class="ql-block">█不徐顧[bú xú gu]——不注意。</p><p class="ql-block">█不依[bú yī]——不答應(yīng),不同意。</p><p class="ql-block">█不粘弦[bú zhān xián]——不行,不能比,比不上。</p><p class="ql-block">█不主貴[bú zhú guì]——沒(méi)出息。</p><p class="ql-block">█布檁[bú lin]——皮膚上呈條狀的傷口。</p><p class="ql-block">█抪拉[bú la] ——來(lái)回?fù)崦瑩芘?;周旋。背上有土,你幫我抪拉抪拉。今天人多,我都快抪拉不住了。</p><p class="ql-block">█抪捏[bú niē]——用拇指與食指反復(fù)搓。</p><p class="ql-block">█抪住[bù zhu]——抱著,抱住。</p><p class="ql-block">【C】</p><p class="ql-block">█擦包[cā bāo]——便后擦屁股。</p><p class="ql-block">█才壞[cái huài]——(人)殘疾;(物品)損壞。</p><p class="ql-block">█猜枚[cái méi]——?jiǎng)澣?lt;/p><p class="ql-block">█藏老眸[cáng láo móu]——捉迷藏。也作藏眸。</p><p class="ql-block">█馇[chā]——煮,熬。例:小米粥多馇一會(huì)兒好吃。做好飯可別忘了馇豬食。</p><p class="ql-block">█蹅[chá]——踩;跺。例:外面下雨,回來(lái)蹅了一腳泥。再不聽(tīng)話蹅你一腳。</p><p class="ql-block">█差合八兒[chá he bār]——鞋子、襪子等不配套。</p><p class="ql-block">█茶缸[chá gāng]——鐵制茶杯。</p><p class="ql-block">█叉劈[chá pì]——理解有誤,事情沒(méi)辦好。</p><p class="ql-block">█長(zhǎng)蟲(chóng)[cháng chong]——蛇。</p><p class="ql-block">█抻[chēn]——伸開(kāi),拉。</p><p class="ql-block">█成臉[chéng lián]——不聽(tīng)話,氣人。</p><p class="ql-block">█吃雞下殼[chī ji xia ke]——形容愛(ài)接話茬。老愛(ài)接話瓣兒,你吃雞下殼了吧。</p><p class="ql-block">█赤嘛糊兒[chī ma hūr]——眼屎。</p><p class="ql-block">█赤嘛肚兒[chī ma dǔr]——裸體,光屁股。</p><p class="ql-block">█臭球[chòu qiú]——讓人生氣,讓人厭煩。</p><p class="ql-block">█搐[chū]——抽縮,縮小。例:人一老身體都搐了。老鱉頭搐進(jìn)去了。</p><p class="ql-block">█搐腰帶兒[chū yāo dàir]——腰帶,皮帶。</p><p class="ql-block">█出格[chū gāi]——出格,形容小孩子不聽(tīng)話。例:這孩子鎮(zhèn)出格度。</p><p class="ql-block">█出尖兒[chū jiānr]——先動(dòng)手。</p><p class="ql-block">█出律[chū lv]——滑動(dòng),走動(dòng)。例:出律一下可滑倒了。你今天出律到哪里了?</p><p class="ql-block">█除串[chú chuàn]——蚯蚓。</p><p class="ql-block">█欻[chuā]——搶奪,猛抓。例:一把欻過(guò)來(lái)。</p><p class="ql-block">█錘[chuí]——拳頭。</p><p class="ql-block">█出兒出兒[chūer chūer]——蛐蛐,蟋蟀。</p><p class="ql-block">█戳逗[chúo dou]——開(kāi)玩笑的挑逗。</p><p class="ql-block">█戳跡[chúo ji]——戳逗,挑逗。</p><p class="ql-block">█刺毛[cī máo]——差勁,做事不細(xì)心。</p><p class="ql-block">█瓷摸[cí mo]——粘人,讓人討厭。例:這孩子咋鎮(zhèn)會(huì)瓷摸人。</p><p class="ql-block">█騲場(chǎng)[cào cháng]——用牲口拉著平整出一塊場(chǎng)地用于打麥子。</p><p class="ql-block">█竄[cuān]——亂跑,瞎轉(zhuǎn)。</p><p class="ql-block">█竄忙[cuān máng]——幫忙。例:老李家孩子娶媳婦,年輕人都去竄忙了。</p><p class="ql-block">【D】</p><p class="ql-block">█耷拉[dā la]——下垂;白搭。例:你找他耷拉,他給你辦不成事。</p><p class="ql-block">█搭把手[dā bǎ shǒu]——幫幫忙。</p><p class="ql-block">█打場(chǎng)[dá cháng]——打麥子,將麥子脫粒。</p><p class="ql-block">█打渣子[dá zhā zi]——開(kāi)玩笑;帶有責(zé)怪意味,胡來(lái)。</p><p class="ql-block">█大[dá]——父親,叔父。</p><p class="ql-block">█搭木[dá mu]——腳手架,蓋房子用于支撐墻體所搭建的架子。</p><p class="ql-block">█當(dāng)過(guò)兒[dāng guòr]——故意。</p><p class="ql-block">█當(dāng)牌[dāng pái]——一起打牌。</p><p class="ql-block">█當(dāng)門[dāng ménr]——正對(duì)著大門。</p><p class="ql-block">█捯飭[dáo chi]——打扮;干活。例,出門前很捯飭哩在;你在地里捯飭啥哩?</p><p class="ql-block">█搗焦兒[dáo jiaor]——和稀泥的人,和事佬。</p><p class="ql-block">█搗人[dáorén]——欺騙,騙人。</p><p class="ql-block">█得勁[dé jin]——舒服,美,爽。河南比較有代表的方言,全省通用。</p><p class="ql-block">█嘚兒[déir]——趕牲口的口令,前進(jìn)。</p><p class="ql-block">█扽著臉[dénzhe lián]——表情嚴(yán)肅。例:誰(shuí)惹你了,一上午都扽著臉?</p><p class="ql-block">█扽直[dèn]——拉直。例:來(lái),咱倆把這塊布扽直。</p><p class="ql-block">█滴溜[dí liú]——提,拿,吊。例:把這條魚(yú)滴溜到梁上。</p><p class="ql-block">█滴星兒[dī xíngr]——下小雨,一般指下大雨的前兆。</p><p class="ql-block">█地道[dì dao]——純正,正宗。</p><p class="ql-block">█底[diá]——底下。床底,橋底,樹(shù)底。</p><p class="ql-block">█地走[dià zou]——步行。</p><p class="ql-block">█屌兒郎當(dāng)[diáo èr láng dang]——不修邊幅,狼狽不堪。</p><p class="ql-block">█屌[diáo kuìr]——屌樣。熟人之間開(kāi)玩笑的搭訕。</p><p class="ql-block">█懂[dóng]——弄。例:收拾東西懂了一身灰。你就是個(gè)懂將。</p><p class="ql-block">█嘟嚕[dū lu]——1.數(shù)落。例:孩子考不好父母就嘟嚕個(gè)沒(méi)完。2.形容多。葡萄長(zhǎng)得好,一嘟嚕一嘟嚕的。</p><p class="ql-block">█毒氣[dú qi]——厲害。例:這摩托車怪毒氣,跑哩真快。</p><p class="ql-block">█肚么臍[dù mo qí]——肚臍。</p><p class="ql-block">█短[duān]——小氣,不仗義。</p><p class="ql-block">█短弓[duàn gong]——彈弓。</p><p class="ql-block">█懟[duí]——這個(gè)是襄城縣的萬(wàn)能動(dòng)詞,做什么都可以叫懟。例:今黑喝酒不好?懟吧!</p><p class="ql-block">█懟大笛[duì dà dí]——吹大笛,吹牛皮,說(shuō)大話。</p><p class="ql-block">█墩兒[dūnr]——小板凳。</p><p class="ql-block">【E】</p><p class="ql-block">█惡[ē]——厲害。例:那家伙可惡,最好別惹他。</p><p class="ql-block">█惡水[ē shuì]——刷鍋之后的廢水。</p><p class="ql-block">█惡水缸[ē shuì gāng]——盛費(fèi)水的缸,引申為訴苦的地方、處理雜事的地方。例:辦公室就是個(gè)惡水缸,誰(shuí)有事都找辦公室。</p><p class="ql-block">█爾乎[ér hu]——搭理,招惹。例:他脾氣不好,都別爾乎他。</p><p class="ql-block">█二桿兒[èr gānr]——不聰明,傻子。</p><p class="ql-block">█二乎[èr hu]——脾氣、行為不正常。也作二二乎乎。</p><p class="ql-block">【F】</p><p class="ql-block">█發(fā)擺子[fā bǎi zi]——瘧疾,一種傳染病,發(fā)病時(shí)忽冷忽熱打寒戰(zhàn)。</p><p class="ql-block">█翻布棱兒[fān bú léngr]——翻身,翻轉(zhuǎn)一圈。</p><p class="ql-block">█嬎蛋[fàn dàn]——下蛋。例:快來(lái)看,咱們家的老母雞嬎蛋了。</p><p class="ql-block">█犯甩[fàn shuái]——不聽(tīng)話,過(guò)分表現(xiàn)而讓人看不慣。例:小明再犯甩了就揍他一頓。</p><p class="ql-block">█方[fāng]——對(duì)人不吉利。例:離這小媳婦遠(yuǎn)點(diǎn),她把丈夫都方死了。</p><p class="ql-block">█非[fī]——就(逆反地說(shuō))。例:這事你不讓我給他說(shuō),我非說(shuō)。</p><p class="ql-block">█飛機(jī)[fī jī]——飛機(jī)。</p><p class="ql-block">█費(fèi)手[fì shou]——淘氣,亂拿東西,手不閑著。</p><p class="ql-block">【G】</p><p class="ql-block">█尕妞兒[gá niur]——雅致,洋氣。例:你們?nèi)思页鋈チ艘惶?,回?lái)打扮得多尕妞。</p><p class="ql-block">█隔[gāi]——隔離,隔開(kāi)。</p><p class="ql-block">█干馃子[gān guó zi]——油炸食物,也作干果子,也有個(gè)別地方叫焦化兒。</p><p class="ql-block">█趕襯[gán chèn]——時(shí)間緊張,讓人緊張。</p><p class="ql-block">█搞價(jià)[gáojià]——砍件,討價(jià)還價(jià)。</p><p class="ql-block">█咯白[gē bai]——物品因粘連在一起而發(fā)硬。</p><p class="ql-block">█咯叨[gē dāo]——事多,事稠,發(fā)牢騷。</p><p class="ql-block">█旮旯(gē laor]——墻角。</p><p class="ql-block">█胳老肢兒[gē lao zhi er]——腋窩,胳肢窩。</p><p class="ql-block">█擱一坨[gē yī tuó]——把物品放一塊。</p><p class="ql-block">█個(gè)寥[gé liao]——古怪,倔。</p><p class="ql-block">█疙檁[gé lin]——田地里壘起來(lái)的田埂、田畦。</p><p class="ql-block">█擱氣[gé qi]——吵架,生氣。你們兄弟倆又?jǐn)R氣哩。</p><p class="ql-block">█咯意蛋[gé yì dan]——所做出的行為讓人很生氣。</p><p class="ql-block">█咯意人[gé yì ren]——惡心人,惹人煩。</p><p class="ql-block">█咯寨兒[gé zhair]——傷口起皮,食物碎片。油咯寨兒,瘡咯寨兒,饃咯寨兒。</p><p class="ql-block">█葛針[gé zhēn]——樹(shù)枝上的刺。例:花椒樹(shù)上長(zhǎng)滿了葛針,注意別扎住了。</p><p class="ql-block">█擱支[gé zhi]——來(lái)回?fù)鲜谷税l(fā)癢。例:再不聽(tīng)話我就擱支你。</p><p class="ql-block">█擱住老[gé zhù lao]——不值得,犯不上。也稱“擱不住”。</p><p class="ql-block">█艮[gèn]——咬不動(dòng),嚼不爛;語(yǔ)氣上沒(méi)彈性,沒(méi)余地。這梨還沒(méi)熟秀,可艮。</p><p class="ql-block">█艮不著[gèn bú zhuo]——東西太高或太遠(yuǎn),夠不著。</p><p class="ql-block">█跟蓋兒[gēn gair]——身邊,身旁,跟前。</p><p class="ql-block">█谷堆[gū zui]——蹲著。</p><p class="ql-block">█顧月兒[gù yuèr]——顧意。</p><p class="ql-block">█怪[guài]——厲害。例:鄰居家的兒子可怪,聽(tīng)說(shuō)當(dāng)大官了。</p><p class="ql-block">█拐彎兒抹角兒[guái wānr mò jiór]——說(shuō)話繞彎,不直截了當(dāng)。</p><p class="ql-block">█光肚兒[guāng du er]——不穿衣服,裸體。</p><p class="ql-block">█光棍兒[guāng gúnr]——單身漢;有點(diǎn)小本事,現(xiàn)眼。</p><p class="ql-block">█光年[guāng nian]——光滑。與“枯楚”相對(duì)。</p><p class="ql-block">█國(guó)家[guē jià]——國(guó)家。</p><p class="ql-block">█詭譎[guǐjué]——顯擺,臭美。例:一會(huì)兒可把新衣裳懂臟了,你不詭譎了吧。</p><p class="ql-block">█詭詐[guǐzhà]——炫耀,臭美。例:穿件新衣裳,也不著你詭詐啥哩。</p>