欧美精品久久性爱|玖玖资源站365|亚洲精品福利无码|超碰97成人人人|超碰在线社区呦呦|亚洲人成社区|亚州欧美国产综合|激情网站丁香花亚洲免费分钟国产|97成人在线视频免费观|亚洲丝袜婷婷

古典詩(shī)十四期七律第三講之修辭1(比喻)

云夢(mèng)

<p class="ql-block"><span style="color: rgb(237, 35, 8); font-size: 22px;">  律詩(shī)的修辭手法之——比喻 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">大家晚上好!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">從這節(jié)課開(kāi)始,我們將開(kāi)始講解律詩(shī)的修辭。很多同學(xué)知道詩(shī)的布局、脈絡(luò)連貫和詩(shī)的立意,可是為什么讀起來(lái)還是覺(jué)得缺少了點(diǎn)什么呢?那是因?yàn)椴欢\(yùn)用修辭,修辭在詩(shī)中的意義就如同各種調(diào)味品在菜肴里的作用。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">在語(yǔ)言學(xué)中,經(jīng)常會(huì)用到修辭這個(gè)詞,那么什么是修辭呢?“修”是修飾的意思,“辭”的本來(lái)意思是辯論的言詞,后引申為一切的言詞。修辭就是修飾言論,也就是在使用語(yǔ)言的過(guò)程中,利用多種語(yǔ)言手段以收到盡可能好的表達(dá)效果的一種語(yǔ)言活動(dòng)。所謂好的表達(dá),包括它的準(zhǔn)確性、可理解性和感染力,并且是符合自己的表達(dá)目的,適合對(duì)象和場(chǎng)合的得體的、適度的表達(dá)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">修辭,狹義上就指語(yǔ)文字修辭;廣義上包括文章的謀篇布局,遣詞造句的全過(guò)程,同時(shí)也包含語(yǔ)文字修辭。而我們今天所要講的就是語(yǔ)文字的修辭。文字創(chuàng)作是一種美學(xué)事物,而格律詩(shī)更是追求美的,有形式美、音律美、意境美,而音律美和意境美都需要語(yǔ)言美來(lái)作為保障。靈活運(yùn)用各種修辭手法,能增強(qiáng)詩(shī)句的感染力,也能增強(qiáng)詩(shī)句在語(yǔ)言上的美感。那么什么是修辭手法呢?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(237, 35, 8);">修辭手法:就是通過(guò)修飾、調(diào)整語(yǔ)句,運(yùn)用特定的表達(dá)形式以提高語(yǔ)言表達(dá)作用的方式或方法。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">現(xiàn)在可知的語(yǔ)言修辭手法多達(dá)六七十種,我們只介紹若干種格律詩(shī)中常用的修辭手法。那么今天先講最常用的比喻修辭方法——比喻。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(237, 35, 8);">一、比喻的作用</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">比喻可以用來(lái)寫景、抒情、寓理和刻劃人物,即喻情、喻事、喻人、喻理。具體有以下幾個(gè)方面:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">1、使抽象的東西變得具體可感</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">例如“愁”是一種抽象的人的心理,在詩(shī)詞中,詩(shī)人使用多種比喻使這種抽象的情緒變得具體可感,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">如在李白的詩(shī)中“愁”有長(zhǎng)度:“白發(fā)三千丈,緣愁似個(gè)長(zhǎng)”(《秋浦歌》),“一水牽愁萬(wàn)里長(zhǎng)”(《橫江詞》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">在陸游詩(shī)中不但有長(zhǎng)度:“十丈愁城要解圍”(《山園》),還有體積:“閑愁萬(wàn)斛酒不敵”(《草書歌》);甚至還有范圍:“世言九州外,復(fù)有大九州。此言果不虛,僅可容吾愁”(《江樓吹笛飲酒大醉作》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">在李清照詞中“愁”還可以到處移動(dòng):“一種相思,兩處閑愁。此情無(wú)計(jì)可消除,才下眉頭,卻上心頭”(《一剪梅·紅藕香殘玉簟秋》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">在李煜詞中,愁像春天的春天江水那樣滾滾東去、不可遏止:“問(wèn)君能有幾多愁,恰似一江春水向東流”。又像是春天的青草到處蔓延:“離恨恰如春草,更行更遠(yuǎn)還生”(《清平樂(lè)》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">賀鑄《青玉案》則用五種形象化的事物煙、草、風(fēng)、絮、雨來(lái)顯示閑愁的繁多、濃重、綿延不絕:“試問(wèn)閑愁都幾許,一川煙草,滿城風(fēng)絮,梅子黃時(shí)雨”,形成一種復(fù)合比喻。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">再如音樂(lè),是種作用于聽(tīng)覺(jué)的聲音,不可視也不可觸,但如何讓它可視可感、可觸可摸,白居易的《琵琶行》通過(guò)比喻做到了這一點(diǎn)。詩(shī)人用“嘈嘈切切錯(cuò)雜彈,大珠小珠落玉盤”來(lái)形容音樂(lè)輕音和重音的交錯(cuò)彈奏,就不只是聽(tīng)覺(jué),也有視覺(jué);用“間關(guān)鶯語(yǔ)花底滑,幽咽泉流水下灘。”形容樂(lè)境中流暢和冷澀兩種境界,不止是聽(tīng)覺(jué),也有觸覺(jué)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">再如李賀的</span><b style="font-size: 22px; color: rgb(1, 1, 1);">《李憑箜篌引》</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">吳絲蜀桐張高秋,空山凝云頹不流。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">江娥啼竹素女愁,李憑中國(guó)彈箜篌。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">昆山玉碎鳳凰叫,芙蓉泣露香蘭笑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">十二門前融冷光,二十三絲動(dòng)紫皇。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">女媧煉石補(bǔ)天處,石破天驚逗秋雨。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">夢(mèng)入神山教神嫗,老魚跳波瘦蛟舞。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">吳質(zhì)不眠倚桂樹(shù),露腳斜飛濕寒兔。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"><span class="ql-cursor">?</span>其中夸張李憑彈奏箜篌的感人力量幾乎都是采用視覺(jué),如“空山凝云頹不流” “湘娥啼竹素女愁,“芙蓉泣露香蘭笑”,“十二門前融冷光,二十三絲動(dòng)紫皇。女媧煉石補(bǔ)天處,石破天驚逗秋雨。夢(mèng)入神山教神嫗,老魚跳波瘦蛟舞。吳質(zhì)不眠倚桂樹(shù),露腳斜飛濕寒兔”等。這中間又夾入觸覺(jué)、想象和夸張。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">2、使具體的形象的變得優(yōu)美動(dòng)人</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">如詠雪,唐朝張打油有首打油詩(shī):</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">“江上一籠統(tǒng),井上一窟窿。黑狗身上白,白狗身上腫”。詩(shī)頗有幽默感,不愧稱為“張打油”,此詩(shī)的比喻雖然準(zhǔn)確,但形象卻不夠優(yōu)美,而優(yōu)美則是比喻的一個(gè)要素,例如我們形容夫妻恩愛(ài)、朝夕相伴,可將他們比喻成鴛鴦鳥(niǎo),連理枝,從未有人將他們比喻成血吸蟲(chóng),因?yàn)槠湫蜗蟪舐钟泻θ梭w,但如僅從準(zhǔn)確性來(lái)說(shuō),血吸蟲(chóng)倒是雌雄同體,從不分離的。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">《世說(shuō)新語(yǔ)·言語(yǔ)》記載這么一個(gè)故事:“謝太傅寒雪日內(nèi)集,與兒女講論文義。俄而雪驟,公欣然曰:‘白雪紛紛何所似?’兄子胡兒曰‘撒鹽空中差可似’;兄女曰‘未若柳絮因風(fēng)起?!笮?lè)”。這位得到謝安稱贊的兄女即是著名才女謝道蘊(yùn)。比起謝朗(小名胡兒)的比喻“鹽撒空中”,謝道蘊(yùn)的“柳絮因風(fēng)起”確實(shí)高明得多。試想一下,無(wú)數(shù)鹽粒從空中落下,會(huì)給人一種什么樣的感受?而柳絮迎風(fēng)起舞,則妙曼而美好。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">岑參的《白雪歌》形容飛雪是“忽如一夜春風(fēng)來(lái),千樹(shù)萬(wàn)樹(shù)梨花開(kāi)”;徐陵“三晨喜盈尺,六出儛崇花”,駱賓王《詠雪》:“龍?jiān)朴袢~上,鶴雪瑞花新”,吳均《詠雪》:“縈空如霧轉(zhuǎn),凝階似花積”,盧梅坡“梅須遜雪三分白,雪卻輸梅一段香”,張?jiān)皯?zhàn)退玉龍三百萬(wàn),敗鱗殘甲滿天飛”等,這些關(guān)于“雪”的比喻除了準(zhǔn)確外,或是優(yōu)美,或是雄奇,都給人美的享受。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">3、使情感抒發(fā)更加充沛、更加感人</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">詩(shī)歌最重要的特征是抒情,沒(méi)有抒情就沒(méi)有詩(shī)歌,敘事詩(shī)也不例外,因此對(duì)詩(shī)中吟詠的事物必須動(dòng)之以情,運(yùn)用比喻就是使詩(shī)歌富有抒情性的手法之一。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">如賀鑄的詞《鷓鴣天 半死桐》:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">重過(guò)閶門萬(wàn)事非,同來(lái)何事不同歸?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">梧桐半死清霜后,頭白鴛鴦失伴飛。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">原上草,露初晞,舊棲新垅兩依依。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">空床臥聽(tīng)南窗雨,誰(shuí)復(fù)挑燈夜補(bǔ)衣。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">這是一首悼之詞,表現(xiàn)作者對(duì)亡妻趙氏的深摯追懷,以情思纏綿,婉轉(zhuǎn)工麗見(jiàn)長(zhǎng)。詞中通過(guò)舊地重游抒發(fā)感情,追念了作者與亡妻長(zhǎng)期同甘共苦的生活中培育出來(lái)的深厚愛(ài)情。出語(yǔ)沉痛,情真意切,哀怨凄婉,動(dòng)人肺腑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">詞中除了上片起首二句用賦體直抒胸臆外,多用比喻,比喻使其哀怨思念之情更加凄婉、更加深沉。首先,詞的題目《半死桐》就是個(gè)極為準(zhǔn)確形象的比喻。唐代李嶠《天官崔侍郎夫人吳氏挽歌》中有“琴哀半死桐”之句,賀鑄引來(lái)比喻喪偶后失去了自己的另一半,就像梧桐半死一樣。李商隱《石城》詩(shī):“鴛鴦兩白頭”,賀鑄又引來(lái)改寫成“頭白鴛鴦失伴飛”,與“梧桐半死清霜后”形成精妙的對(duì)偶比喻句式。它比起李嶠和李商隱的詩(shī)句,不僅形成工整的對(duì)句,形式更為精美,由于由單比變成復(fù)合比,情感上也更為哀怨、動(dòng)情。緊接著的“原上草,露初晞”化用漢樂(lè)府喪歌《薤露》篇中的“薤xiè上露,何易晞”,與“梧桐半死清霜后”兩句共同構(gòu)成“博喻”,由對(duì)亡妻的悼念進(jìn)入人生苦短又“去日苦多”的更為深沉的悲哀。從中不僅再一次感到賀鑄深厚的文學(xué)修養(yǎng)、化用前人成句的功力,也看到詞人運(yùn)用比喻的極為高明技巧。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">在中國(guó)古代詞人中,用比喻來(lái)抒情并取得出色成功的例子相當(dāng)多,如秦觀“柔情似水,佳期如夢(mèng)”,“自在飛花輕似夢(mèng),無(wú)邊絲雨細(xì)如愁”;李煜“離恨恰如春草,更行更遠(yuǎn)還生”,“剪不斷、理還亂,是離愁”等等。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">4、使詩(shī)中的人生哲理含蘊(yùn)更為豐厚、更為深沉</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">古文中的比喻與古詩(shī)中的比喻有所不同。古文中的比喻,只要是能說(shuō)明道理,可以用不同的比喻,而且比喻本身并不是道理,如買櫝還珠、刻舟求劍、鄭人買履等。詩(shī)歌則不同,詩(shī)的比喻往往成為詩(shī)的形象一部分,那種通過(guò)比喻來(lái)闡釋哲理的成為哲理詩(shī)或詩(shī)中蘊(yùn)藏的理趣。這種寓意就在形象之中,而不是到形象外去尋找。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;">如蘇軾《和子由澠miǎn池懷舊》:</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">人生到處知何似,應(yīng)似飛鴻踏雪泥。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">泥上偶然留指爪,鴻飛那復(fù)計(jì)東西。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">老僧已死成新塔,壞壁無(wú)由見(jiàn)舊題。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">往日崎嶇還知否,路長(zhǎng)人困蹇jiǎn驢嘶。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 蘇轍原詩(shī)云:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">相攜話別鄭原上,共道長(zhǎng)途怕雪泥。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">歸騎還尋大梁陌,行人已度古崤西。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">曾為縣吏民知否?舊宿僧房壁共題。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">遙想獨(dú)游佳味少,無(wú)言騅馬但鳴嘶。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">比喻在這首詩(shī)中起了貫穿全篇的關(guān)鍵作用。在蘇軾看來(lái),人生在世猶如飛鴻,充滿了不可知性,人生蹤跡就像鴻雁在飛行過(guò)程中偶然在一塊雪地上留下了爪印。待鴻飛雪化后,一切又都不復(fù)存在了。然而,它畢竟飛過(guò)了,飛鴻踏雪的輕盈,不計(jì)何處的灑脫,驚鴻一瞥的浪漫,還有那翩然來(lái)兮的無(wú)悔,飄然歸去的無(wú)跡,這就是蘇軾理解的最優(yōu)美人生態(tài)度!</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(237, 35, 8);">二、比喻的定義與分類</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">比喻是一種最古老又富有生命力的修辭手法。人們表達(dá)感情、說(shuō)明道理、寫人狀物、述事描景、傳形傳神、繪聲繪色皆離不開(kāi)比喻,堪為辭格之首。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">那么什么是比喻呢?宋朱熹(宋朝著名的理學(xué)家、思想家、哲學(xué)家、教育家、詩(shī)人)說(shuō)是“以此物喻彼物也”(《詩(shī)集傳》),就是作者在描寫事物和說(shuō)明道理時(shí),用同它相似的事物或道理來(lái)打比方,這種辭格就叫做比喻。比喻就是打比方,用淺顯、具體、生動(dòng)的事物來(lái)代替抽象、難理解的事物。</span></p><p class="ql-block"><b style="font-size: 22px;">比喻句的基本結(jié)構(gòu)分為三部分:</b></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">本體</span><span style="font-size: 22px;">(被比喻的事物)、</span><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">喻詞</span><span style="font-size: 22px;">(表示比喻關(guān)系的詞語(yǔ))、</span><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">喻體</span><span style="font-size: 22px;">(打比方的事物)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">最早對(duì)比喻進(jìn)行分類研究是宋代的陳毅,他在《文則》中把將比喻方式分為十種:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">明喻、隱喻、類喻、話喻、對(duì)喻、博喻、簡(jiǎn)喻、詳喻、引喻、虛喻。這種分類過(guò)于繁復(fù),現(xiàn)在一般只分為:明喻、隱喻(暗喻)、借喻(曲喻)和博喻等幾種。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">1、明喻,指用“像”或“似”等詞將具有某種共同特征的兩種不同事物連接起來(lái)的一種修辭手法。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">明喻的表達(dá)方法是:A像B。常用的比喻詞有“如”、“像”、“似”、“好像”、“像…似的”、“如同”、“好比”等。中國(guó)古典詩(shī)詞中,使用明喻的詩(shī)詞很多。如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">不知細(xì)葉誰(shuí)裁出,二月春風(fēng)似剪刀。(賀知章《詠柳》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">露似珍珠月似弓(白居易《暮江吟》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">涼月如眉掛柳灣(戴叔倫《蘭溪棹歌》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">浙江八月何如此,濤似連山噴雪來(lái)(李白《橫江詞》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">自在飛花輕似夢(mèng),無(wú)邊絲雨細(xì)如愁”,“江作青羅帶,山如碧玉簪”(韓愈《送桂州嚴(yán)大夫同用南字》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">余霞散成綺,澄江靜如練,(謝眺《晚登三山還望京邑》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">獨(dú)上江樓思渺然,月光如水水如天(趙嘏《江樓感舊》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">山風(fēng)吹空林,颯颯如有人(岑參《暮秋山行》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);"> 2、暗喻,又稱為“隱喻”,是本體和喻體同時(shí)出現(xiàn),它們之間在形式上是相合的關(guān)系,說(shuō)甲(本體)是(喻詞)乙(喻體)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">暗喻和明喻不同,它是一種隱晦的比喻。明喻是用“象”、“似”、“如”、“同”等副詞作為喻體和本體之間的關(guān)聯(lián),而暗喻詞雖打比方卻不明說(shuō),常由:是、就是、成了、成為、變成等表判斷的詞語(yǔ)來(lái)充當(dāng)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">如《孔雀東南飛》中“君當(dāng)作磐石,妾當(dāng)作蒲葦。蒲葦紉如絲,磐石無(wú)轉(zhuǎn)移”。其中前兩句“君當(dāng)作磐石,妾當(dāng)作蒲葦”以“磐石”和“蒲葦”作比,喻體和比喻詞之間無(wú)副詞“象”、“似”、“如”等關(guān)聯(lián),而是用了“當(dāng)作”這個(gè)動(dòng)詞,因此是隱喻;第三句“蒲葦紉如絲”則是明喻。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">中國(guó)古典詩(shī)詞中,使用隱喻的詩(shī)詞也很多,如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">洛陽(yáng)親友若相問(wèn),一片冰心在玉壺(王昌齡《芙蓉樓送辛漸》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">愿君學(xué)長(zhǎng)松,慎勿作桃李(李白《贈(zèng)韋侍御黃活裳二首》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">烽火連三月,家書抵萬(wàn)金(杜甫《春望》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">黑云翻墨未遮山,白雨跳珠亂入船(蘇軾《元月廿七日望湖樓醉書》),,</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">春雪滿空來(lái),觸處似花開(kāi)(東方虬《春雪》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">忽如一夜春風(fēng)來(lái),千樹(shù)萬(wàn)樹(shù)梨花開(kāi)(岑參《白雪歌送武判官歸京》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">日出江花紅勝火,春來(lái)江水綠如藍(lán)(白居易《憶江南》),</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">東風(fēng)夜放花千樹(shù)(辛棄疾《青玉案》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"><span class="ql-cursor">?</span>山河破碎風(fēng)吹絮,身世飄零雨打萍(文天祥《過(guò)零丁洋》) </span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">3、借喻,又稱曲喻。借喻是一種比隱喻還要隱曲的比喻,根本不露比喻痕跡,不僅喻體與本體之間沒(méi)有“象”、“似”、“如”、“同”等副詞作為關(guān)聯(lián),甚至本體都不出現(xiàn)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">魏慶之在《詩(shī)人玉屑》中將此稱為“象外句”,特點(diǎn)是“比物以意,而不指言一物”,并舉詩(shī)僧無(wú)可的詩(shī)句為例:“無(wú)可上人詩(shī)曰:‘聽(tīng)雨寒更盡,開(kāi)門落葉深’,是落葉比雨聲也。又曰:‘微陽(yáng)下喬木,遠(yuǎn)燒入秋山’,是微陽(yáng)比遠(yuǎn)燒也”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">蘇軾《王復(fù)秀才所居雙檜》中云:“凜然相對(duì)敢相欺,直干凌空未要奇。根到九泉無(wú)曲處,世間惟有蜇龍知”松柏,實(shí)喻王復(fù)的品格,這就是借喻。孟郊的《游子吟》“誰(shuí)言寸草心,報(bào)得三春暉”亦是借喻,用春日的陽(yáng)光沐浴小草借喻母親哺育孩子成長(zhǎng)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">中國(guó)古典詩(shī)人常使用借喻來(lái)突出自己的情感或突顯主題,如明代</span><b style="font-size: 22px;">于謙《石灰吟》</b><span style="font-size: 22px;">:“千鎚萬(wàn)擊出深山,烈火焚燒若等閑;粉骨碎身全不惜,要留清白在人間”都是借喻,用石灰比喻自己為了清白操守而不惜粉身碎骨。再如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">乘風(fēng)破浪會(huì)有時(shí),直掛云帆濟(jì)滄海(李白《行路難》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">溫泉水滑洗凝脂(白居易《長(zhǎng)恨歌》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">城中桃李愁風(fēng)雨,春在溪頭薺菜花(辛棄疾《鷓鴣天》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">天涯何處無(wú)芳草(蘇軾《蝶戀花?代人賦》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">但得眾生皆得飽,不辭羸病臥殘陽(yáng)(李綱《病牛》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">莫道桑榆晚,微霞尚滿天(劉禹錫《酬樂(lè)天詠志見(jiàn)示》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">千淘萬(wàn)漉雖辛苦,吹盡狂沙始到金(劉禹錫《浪淘沙》;</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">寧可枝頭抱香死,何曾吹落北風(fēng)中(鄭思肖《畫菊》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">不要人夸顏色好,只留清氣滿乾坤(王冕《墨梅》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">落紅不是無(wú)情物,化作春泥更護(hù)花(龔自珍《己亥雜詩(shī)》)等。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);"> 4、博喻,即是用多個(gè)喻體反復(fù)設(shè)喻來(lái)說(shuō)明同一個(gè)本體。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">博喻又分為兩類:一類是用多種比喻來(lái)形容一個(gè)事物的某個(gè)方面,如蘇軾的《百步洪》,形容洪水往下奔瀉的那一段就使用多個(gè)喻體:“有如兔走鷹隼sǔn落,駿馬下注千丈坡,斷弦離柱箭脫手,飛電過(guò)隙珠翻荷”。四句中連用七種形象來(lái)比喻水流之急。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">另一類是用多種比喻來(lái)說(shuō)明一件事物的各個(gè)方面,這在描敘音樂(lè)的詩(shī)篇中經(jīng)常見(jiàn)到,例如白居易的《琵琶行》:“大弦嘈嘈如急雨,小弦切切如私語(yǔ),嘈嘈切切錯(cuò)雜彈,大珠小珠落玉盤。間關(guān)鶯語(yǔ)花底滑,幽咽泉流水下灘,水泉冷澀弦凝絕,奴絕不通聲暫歇。別有幽情暗恨生,此時(shí)無(wú)聲勝有聲。銀瓶乍破水漿迸,鐵漪突出刀槍鳴。曲終收撥當(dāng)心畫,四弦一聲如裂帛”。詩(shī)人使用“急雨”來(lái)比喻琵琶彈奏中的重彈,用“私語(yǔ)”比喻琵琶彈奏中的輕彈,用“大珠小珠落玉盤”來(lái)比喻彈奏中重彈和輕彈的交錯(cuò)使用,用“間關(guān)鶯語(yǔ)花底滑”來(lái)比喻樂(lè)曲中流暢的境界,用“幽咽泉流水下難”來(lái)比喻樂(lè)曲中滯澀的境界等,這就是用多種比喻來(lái)形容琵琶彈奏時(shí)的各個(gè)方面。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">又如韓愈《聽(tīng)穎師彈琴》:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">呢呢兒女語(yǔ),恩怨相爾汝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">劃然鑾軒昂,勇士赴敵場(chǎng)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">浮云柳絮無(wú)根蒂,天地闊遠(yuǎn)隨飛揚(yáng)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">喧啾百鳥(niǎo)群,忽見(jiàn)孤鳳凰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">用“呢呢兒女語(yǔ),恩怨相爾汝”比喻低沉纏綿的樂(lè)境;用“劃然鑾軒昂,勇士赴敵場(chǎng)”比喻慷慨激昂的琴聲;用“浮云柳絮無(wú)根蒂,天地闊遠(yuǎn)隨飛揚(yáng)”比喻琴聲的悠揚(yáng);用“喧啾百鳥(niǎo)群,忽見(jiàn)孤鳳凰”比喻樂(lè)調(diào)中出現(xiàn)主旋律。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">再如李白《答王十二寒夜獨(dú)酌有懷》:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">韓信羞將絳灌比,彌衡恥逐屠沽兒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">君不見(jiàn)李北海,英風(fēng)豪氣今何在?</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">君不見(jiàn)裴尚書,土墳三尺蒿棘居。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">也是博喻。前兩個(gè)比喻是激勵(lì)王十二保持操守,不要等同世俗小人去追名逐利;后兩個(gè)比喻是說(shuō)即使是圣賢也將是黃土一抔,要王十二將功名看淡些?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">5、復(fù)合比喻</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">有時(shí)候,詩(shī)句里同時(shí)出現(xiàn)幾種比喻,例如上面所舉的白居易的《琵琶行》中,總體是是博喻,但其中“大弦嘈嘴如急雨,小弦切切如私語(yǔ)”則又是明喻,“大珠小珠落玉盤”“間關(guān)鶯語(yǔ)花底滑,幽咽泉流水下灘”又是隱喻。這就叫做復(fù)合比喻。中國(guó)古典詩(shī)詞中這類復(fù)合比很多。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">如張孝祥《念奴嬌?過(guò)洞庭》:“應(yīng)念嶺表經(jīng)年,孤光自照,肝膽皆冰雪”是借喻,其中“肝膽皆冰雪”又是隱喻。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">呂本中《采桑子》:“恨君不似江樓月,南北東西,南北東西,只有相隨無(wú)別離。恨君卻似江樓月,暫滿還虧,暫滿還虧,待得團(tuán)圓是幾時(shí)”總體上是借喻,其中“恨君不似江樓月”和“恨君卻似江樓月”則是明喻。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">王觀《卜算子》:“水是眼波橫,山是眉峰聚。欲問(wèn)行人去那邊,眉眼盈盈處。才始送春歸,又送君歸去。若到江南趕上春,千萬(wàn)和春住“總體上是借喻,其中“水是眼波橫,山是眉峰聚”又是隱喻。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(237, 35, 8);"> 三、比喻的特征 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);"> 1、比喻具有兩面性</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">所謂比喻的兩面性,就是它具有或褒或貶的正反兩面,錢鍾書將其稱為“喻之兩柄”(《管錐編?周易正義?歸妹》)。在錢鍾書之前,清人吳景旭就將這種兩面性稱之為“異用”。他舉韋應(yīng)物的兩首詩(shī)“心同野鶴與塵遠(yuǎn),詩(shī)似冰壺見(jiàn)底清”(《贈(zèng)王侍御》)和“冰壺見(jiàn)底未為清,少年如玉有詩(shī)名”(《雜言送黎六郎》)為例,兩詩(shī)中都以“冰壺”作喻體,但在前一首詩(shī)中是褒義,贊美王侍御為人的“清純”;在后一首中則是貶義,是“不清”。詩(shī)人用此來(lái)拔高這位少年,稱贊這位黎六郎冰清玉潔,勝過(guò)玉冰壺。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">具體論來(lái),這種兩面性也有兩種表現(xiàn):一是用一個(gè)喻體來(lái)表現(xiàn)不同對(duì)象的巨大反差,如上述的韋應(yīng)物兩首詩(shī)就是如此。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">再如李白《志公畫贊》:“水中之月,了不可取”,黃庭堅(jiān)《沁園春》:“鏡里拈花,水中捉月,覷得無(wú)由得近伊”。前者是用來(lái)比擬這位高僧高山仰止,雖不能至,心向往之;后者是看著摸不著,心癢之詞。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">再如“秤”這個(gè)喻體,有時(shí)用來(lái)比喻為人沒(méi)有私心,處事待人,各如其分,公平允當(dāng),這是褒義,如諸葛亮《與人書》:“吾心如秤,不能為人作輕重”;另一種是說(shuō)“秤”見(jiàn)物就有輕重,有失公正,如人之趨炎附勢(shì),所謂“花因時(shí)而盛衰,秤視物為低昂”(周亮功《花影》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">另一種是用一個(gè)喻體來(lái)表現(xiàn)同一對(duì)象前后的巨大反差。如屈原的《離騷》,前面說(shuō)的是“扈江離與辟芷兮,紉秋蘭以為佩”。芷與秋蘭都是香草、香花,用來(lái)比喻品德的高尚,這是褒義。但是后面變了:“蘭芷變而不芳兮,荃蕙化而為茅”?!疤m芷”不香了,“荃蕙”變壞了。隨著環(huán)境的變化,世事的變遷,人也變了,這是貶意。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">曹植《贈(zèng)徐干》:“圓景光未滿,眾星燦以繁。志士營(yíng)世業(yè),小人亦不閑”。詩(shī)人以明月(圓景)比喻志士,以眾星比喻小人。“眾星”在此是貶意;“眾星燦以繁不識(shí)陽(yáng)關(guān)路春事已爛漫”,這里的“眾星”則是褒義。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">2、比喻具有多義性</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">比喻不但具有兩面性,也具有多義性。所謂多義性是指作為一個(gè)喻體,可以有多種內(nèi)涵,可以從不同的方面或角度作比。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">如以“月”為例:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">有以圓喻月的,如“圓似三秋皓月輪”(王禹偁《龍鳳茶》),“特?cái)y天上小團(tuán)月,來(lái)試人間第二泉”(蘇軾《惠山謁錢道人烹小龍團(tuán)》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">有以鏡喻月的,如李白“月下飛天鏡,云生結(jié)海樓”(《荊門送別》);以盤喻月的,如“小時(shí)不識(shí)月,呼作白玉盤”(李白《古朗月行》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">還有以月喻目:“看書眼如月”(蘇軾《吊李臺(tái)卿》);以月喻女性:“微月生西海,幽陽(yáng)始代升”(陳子昂《盛遇》),此處的月隱指武則天。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">這就是月這個(gè)喻體的多義性,任何事物,非止一性一能,所以在事物比喻的運(yùn)用上,就不限于一功一效,這就是喻體多義性產(chǎn)生的原因。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">如“柳”,白居易取其柳葉之細(xì)長(zhǎng)的特征來(lái)比喻美人的眉毛:“芙蓉如面柳如眉”(《長(zhǎng)恨歌》);</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">李商隱則取其纖細(xì)婉曲來(lái)形容女人之眉:“柳眉空吐效顰葉,榆莢還飛買笑錢”(《和人題真娘墓》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">庾信則取柳枝的纖細(xì)款擺來(lái)比喻女人腰肢的纖細(xì)柔軟:“上林柳腰細(xì),新豐酒徑多”《和人日晚景宴昆明池》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">韓偓也是如此:“藥訣棋經(jīng)思致論,柳腰蓮臉本忘情”(《頻訪盧秀才》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">劉義慶則取柳逢春而發(fā)、朝氣蓬勃來(lái)形容王恭的精神狀態(tài):“濯濯如春月之柳”(《世說(shuō)新語(yǔ)》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"><span class="ql-cursor">?</span>顧愷之則以柳先吐芽報(bào)春,又先落葉報(bào)秋,來(lái)喻人之早衰:“蒲柳常質(zhì),望秋先零”(《晉書?顧愷之傳》)等等。</span></p> <p class="ql-block"><span style="font-size: 22px; color: rgb(22, 126, 251);">3、比喻要求新鮮、貼切</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">這是比喻能否取得成功的兩大要素,對(duì)于比喻運(yùn)用的成功至關(guān)重要,缺一不可。在中國(guó)古典詩(shī)人中,前面已談到,蘇軾是其中做得非常成功的一位。他的比喻既出人意外,又貼切合情,新鮮而貼切。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">例如品茶之類詩(shī)作,前人述備矣(春”、“晚”、“柔”、“靜”、“輕”、“遠(yuǎn)”、“靈”、“清”、“閑)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"> 但蘇軾的品茶詩(shī)確能獨(dú)辟蹊徑,讓人拍案叫絕。在《和錢安道寄惠建茶》中詩(shī)人用古代的將相作喻:(詩(shī)很長(zhǎng)只截取一段)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">雪花雨腳何足道,啜過(guò)始知真味永。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">縱復(fù)苦硬終可錄,汲黯少戇寬饒猛。 </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">草茶無(wú)賴空有名,高者妖邪次頑懭。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">體輕雖復(fù)強(qiáng)浮泛,性滯偏工嘔酸冷。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">其間絕品豈不佳,張禹縱賢非骨鯁。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">詩(shī)中提到的汲黯為漢武帝時(shí)主爵都尉,為人正直無(wú)私,不知畏避,曾當(dāng)面頂撞漢武帝,被武帝稱為“甚矣,汲黯之戇也”!蓋寬饒,漢宣帝是司隸校尉,為人性格剛直、不畏權(quán)貴,許多皇親國(guó)戚被他抓捕和彈劾。張禹,東漢和帝時(shí)官至太傅,錄尚書事。為人敦厚節(jié)儉,關(guān)心民生。但在鄧太后臨朝后,為保祿位,不敢有所作為。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">詩(shī)人認(rèn)為:用“雪花”、“雨腳”之類自然物來(lái)以物比物,形容惠建茶之美,這不足道。必須用汲黯的憨直和蓋寬饒的剛猛來(lái)比喻惠建茶的苦硬之氣味,再用張禹不失為賢相但又茍且保位的人生批評(píng)此茶的美中不足。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">用上述歷史人物的得失品評(píng)來(lái)比喻茶質(zhì)、茶性,確實(shí)是發(fā)人之所未發(fā),新穎又貼切,清人紀(jì)曉嵐評(píng)曰“將人比物,脫盡用事之痕,開(kāi)后人多少法門”(《閱微草堂筆記》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">蘇軾不但用歷代將相喻茶,還將茶比作美人:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">仙山靈草濕行云,洗溫香肌粉末勻。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">明月來(lái)投玉川子,清風(fēng)吹破武林春。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">要知冰雪心腸好,不是膏油首面新。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">戲作小詩(shī)君勿笑,從來(lái)佳茗似佳人?!               洞雾嵅茌o寄壑源試?yán)有虏琛?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">蘇軾還用詠茶品茶來(lái)張揚(yáng)正氣、抨擊時(shí)政、貶責(zé)小人,將日常生活引入政治范疇。將小事寫大,這是蘇軾常用之法,其中大量通過(guò)新穎貼切比喻,當(dāng)然,將比喻運(yùn)用的新鮮貼切,在中國(guó)古代詩(shī)人中并不只有蘇軾,詩(shī)人很多,詩(shī)例也很多。例如比喻一般是將抽象的不可捉摸的事物,通過(guò)比喻變得具體可感,但有的也反過(guò)來(lái),以抽象、模糊、陌生物作喻體,顯得新穎別致,如:</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">自在飛花輕若夢(mèng),無(wú)邊幽雨細(xì)如愁”(秦觀《浣溪紗》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">疏影橫斜水清淺,暗香浮動(dòng)月黃昏(林逋《山園小梅》)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">城中桃李愁風(fēng)雨,春在溪頭薺菜花(辛棄疾《鷓鴣天?代人賦》)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">一般用花比喻女子,劉禹錫卻用來(lái)比喻男人:“山桃紅花滿上頭,蜀江春水拍山流?;t易衰似郎意,水流無(wú)限似儂愁”(《竹枝詞》之九),用了兩個(gè)比喻:桃花是易謝的,它正象那位郎君的愛(ài)情一樣漸漸地衰敗了;而流水是無(wú)盡的,正好比自己的無(wú)窮愁悶和痛苦。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;">白居易的《女道士詩(shī)》“姑山半峰雪,瑤水一枝蓮”,以花來(lái)比美女,這是常態(tài);蘇軾卻倒過(guò)來(lái),用美女來(lái)比喻名花:“朱唇得酒暈生臉,翠袖卷紗紅映肉”(《海棠》)?;ǘ鋬壕拖衩廊俗砭坪蠹t紅的臉蛋,那時(shí),花、葉映襯的模樣,猶如美人卷起翠袖露出紅潤(rùn)的肌膚,其比喻又何其新鮮貼切! </span></p><p class="ql-block"><span style="font-size: 22px;"><span class="ql-cursor">?</span>關(guān)于比喻今晚就說(shuō)到這,謝謝大家!下課。</span></p> <p class="ql-block"><b>古典詩(shī)十四期七律第三講作業(yè):以“詠一歷史文化名人”或“寄十四期某某”起意,七律一首,平水韻。 </b></p> <p class="ql-block">嘆李煜</p><p class="ql-block"><br></p><p class="ql-block">清詞麗句伴終生,亭閣涓溪駐美名。</p><p class="ql-block">婉約靈風(fēng)傳恒古,風(fēng)流雅韻樹(shù)長(zhǎng)旌。</p><p class="ql-block">只憐社稷傷猶重,唯嘆乾坤誤不輕。</p><p class="ql-block">若是心存家國(guó)志,定能癡迷萬(wàn)世卿。</p>