<p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘇東坡“論書(shū)法”十首詩(shī):值得反復(fù)揣摩的書(shū)法理論!</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">書(shū)香半畝 !</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘇軾是大詩(shī)人,也是大書(shū)法家。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">是大詩(shī)人,他有功底用詩(shī)的形式來(lái)論書(shū)法。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">是大書(shū)法家,他有卓越的書(shū)法實(shí)踐為“書(shū)論”提供支撐。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘇軾論書(shū)法的詩(shī),無(wú)論是在詩(shī)詞領(lǐng)域還是書(shū)法領(lǐng)域,都是非常寶貴的文化遺產(chǎn)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">尤其對(duì)書(shū)法和詩(shī)詞都愛(ài)好的后人來(lái)說(shuō),研讀蘇軾論書(shū)法的詩(shī)作,是一門(mén)必修課。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘇軾的書(shū)法和詩(shī)詞,藝術(shù)性和思想性很強(qiáng),對(duì)后世影響巨大。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘇軾的審美觀和藝術(shù)觀,極富個(gè)性特色,對(duì)后世也產(chǎn)生極大的影響。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘇軾的書(shū)法理念,核心在于“崇尚意趣”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“我書(shū)意造本無(wú)法,點(diǎn)畫(huà)信手煩推求?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“短長(zhǎng)肥瘦各有態(tài),玉環(huán)飛燕誰(shuí)敢憎?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">“吾聞古書(shū)法,守駿莫如跛?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這些詩(shī)句,均是蘇軾書(shū)法“崇尚意趣”的詩(shī)意表達(dá)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">后世評(píng)價(jià)唐書(shū)與宋書(shū)的區(qū)別時(shí),稱(chēng)“唐書(shū)尚法”“宋書(shū)尚意”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這種區(qū)別,在蘇軾的書(shū)法作品和書(shū)法理論上,都得到鮮明體現(xiàn)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這“意趣”二字,不單是蘇軾的書(shū)法觀,也是他整個(gè)藝術(shù)觀的精髓所在。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘇軾的“尚意”書(shū)法理念,本質(zhì)上,就是他灑脫曠達(dá)的個(gè)性在藝術(shù)領(lǐng)域的精彩綻放。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(1)石蒼舒醉墨堂</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">人生識(shí)字憂患始,姓名粗記可以休。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">何用草書(shū)夸神速,開(kāi)卷惝恍令人愁。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">我嘗好之每自笑,君有此病何年瘳。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">自言其中有至樂(lè),適意無(wú)異逍遙游。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">近者作堂名醉墨,如飲美酒銷(xiāo)百憂。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">乃知柳子語(yǔ)不妄,病嗜土炭如珍羞。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">君于此藝亦云至,堆墻敗筆如山丘。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">興來(lái)一揮百紙盡,駿馬倏忽踏九州。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">我書(shū)意造本無(wú)法,點(diǎn)畫(huà)信手煩推求。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">胡為議論獨(dú)見(jiàn)假,只字片紙皆藏收。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">不減鐘張君自足,下方羅趙我亦優(yōu)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">不須臨池更苦學(xué),完取絹素充衾裯。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):這是蘇軾非常著名的論書(shū)法詩(shī)篇。詩(shī)中,蘇軾對(duì)朋友石蒼舒的草書(shū)非常贊賞,稱(chēng)之為“興來(lái)一揮百紙盡,駿馬倏忽踏九州。”并結(jié)合自己對(duì)書(shū)法的理解,闡述了自己鮮明的書(shū)法觀:書(shū)法有法,需要勤學(xué)苦練(堆墻敗筆如山丘);書(shū)法無(wú)法,“我書(shū)意造本無(wú)法,點(diǎn)畫(huà)信手煩推求?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(2)柳氏二外甥求筆跡</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">退筆成山未足珍,讀書(shū)萬(wàn)卷始通神。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">君家自有元和腳,莫厭家雞更問(wèn)人。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">一紙行書(shū)兩絕詩(shī),遂良須鬢已如絲。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">何當(dāng)火急傳家法,欲見(jiàn)誠(chéng)懸筆諫時(shí)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):埋頭苦練,未必能寫(xiě)出好書(shū)法;要提升書(shū)法境界,需要“讀書(shū)萬(wàn)卷”。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">這是蘇軾的書(shū)法觀,也就是“退筆成山未足珍,讀書(shū)萬(wàn)卷始通神?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(3)題王逸少帖</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">顛張醉素兩禿翁,追逐世好稱(chēng)書(shū)工。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">何曾夢(mèng)見(jiàn)王與鐘,妄自粉飾欺盲聾。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">有如市倡抹青紅,妖歌嫚舞眩兒童。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">謝家夫人淡豐容,蕭然自有林下風(fēng)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">天門(mén)蕩蕩驚跳龍,出林飛鳥(niǎo)一掃空。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">為君草書(shū)續(xù)其終,待我他日不匆匆。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):王逸少就是“書(shū)圣”王羲之。詩(shī)中,蘇軾對(duì)王羲之的飄逸瀟灑書(shū)法推崇備至,稱(chēng)之為“謝家夫人淡豐容,蕭然自有林下風(fēng)。”(像美人一樣從容優(yōu)雅,像林下風(fēng)一樣瀟灑飄逸。)而對(duì)張旭和懷素的草書(shū),則持批評(píng)態(tài)度。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(4)書(shū)劉景文所藏王子敬帖絕句</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">家雞野鶩同登俎,春蚓秋蛇總?cè)電Y。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">君家兩行十二字,氣壓鄴侯三萬(wàn)簽。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):王子敬就是大書(shū)法家王獻(xiàn)之,劉景文則是蘇軾非常尊敬的老朋友,也是一位收藏家。這首詩(shī)是蘇東坡對(duì)王獻(xiàn)之書(shū)法筆法多變(春蚓秋蛇)氣勢(shì)宏偉(氣壓鄴侯三萬(wàn)簽)的高度贊美。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(5)六觀堂老人草書(shū)詩(shī)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">物生有象象乃滋,夢(mèng)幻無(wú)根成斯須。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">方其夢(mèng)時(shí)了非無(wú),泡影一失俯仰殊。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">清露未晞電已徂,此滅滅盡乃真吾。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">云如死灰實(shí)不枯,逢場(chǎng)作戲三昧俱。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">化身為醫(yī)忘其軀,草書(shū)非學(xué)聊自?shī)省?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">落筆已喚周越奴,蒼鼠奮髯飲松腴。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">剡藤玉版開(kāi)雪膚,游龍?zhí)祜w萬(wàn)人呼,莫作羞澀羊氏姝。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):這是蘇軾對(duì)六觀堂老人(僧人了性)草書(shū)的評(píng)價(jià):看似墨跡枯槁,實(shí)則富有生命力(云如死灰實(shí)不枯),并贊美其草書(shū)有遠(yuǎn)韻,“落筆已喚周越奴,蒼鼠奮髯飲松腴?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(6)次韻米黻二王書(shū)跋尾二首其一</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">三館曝書(shū)防蠹?xì)В靡?jiàn)來(lái)禽與青李。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">秋蛇春蚓久相雜,野鶩家雞定誰(shuí)美。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">玉函金鑰天上來(lái),紫衣敕使親臨啟。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">紛綸過(guò)眼未易識(shí),磊落掛壁空云委。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">歸來(lái)妙意獨(dú)追求,坐想蓬山二十秋。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">怪君何處得此本,上有桓玄寒具油。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">巧偷豪奪古來(lái)有,一笑誰(shuí)似癡虎頭。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">君不見(jiàn)長(zhǎng)安永寧里,王家破垣誰(shuí)復(fù)修。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):這是蘇軾依韻和米芾題跋的詩(shī)。此詩(shī)寫(xiě)蘇軾在“曝書(shū)會(huì)”上欣賞到王羲之《青李來(lái)禽帖》時(shí)驚喜之情?;丶抑?,還沉浸在無(wú)窮的回味之中:“歸來(lái)妙意獨(dú)追求,坐想蓬山二十秋?!?lt;/span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(7)次韻米黻二王書(shū)跋尾二首其二</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">元章作書(shū)日千紙,平生自苦誰(shuí)與美。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">畫(huà)地為餅未必似,要令癡兒出饞水。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">錦囊玉軸來(lái)無(wú)趾,粲然奪真疑圣智。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">忍饑看書(shū)淚如洗,至今魯公余乞米。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):這是蘇軾和米芾題跋的詩(shī)。詩(shī)中寫(xiě)到米芾勤奮學(xué)書(shū)(元章作書(shū)日千紙),并說(shuō)米芾學(xué)畫(huà)也很刻苦,畫(huà)餅要讓小朋友流口水(要令癡兒出饞水)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(8)觀子玉郎中草圣</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">柳侯運(yùn)筆如電閃,子云寒悴羊欣儉。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">百斛明珠便可扛,此書(shū)非我誰(shuí)能雙。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):這柳侯,就是柳子玉(柳瑾),北宋書(shū)法家,蘇軾的親戚。此詩(shī)贊美柳子玉寫(xiě)草書(shū)運(yùn)筆如飛(運(yùn)筆如電閃),書(shū)法技藝精湛(此書(shū)非我誰(shuí)能雙)。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(9)孫莘老求墨妙亭詩(shī)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">蘭亭繭紙入昭陵,世間遺跡猶龍騰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">顏公變法出新意,細(xì)筋入骨如秋鷹。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">徐家父子亦秀絕,字外出力中藏棱。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">嶧山傳刻典刑在,千載筆法留陽(yáng)冰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">杜陵評(píng)書(shū)貴瘦硬,此論未公吾不憑。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">短長(zhǎng)肥瘦各有態(tài),玉環(huán)飛燕誰(shuí)敢憎。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">吳興太守真好古,購(gòu)買(mǎi)斷缺揮縑繒。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">龜趺入座螭隱壁,空齋晝靜聞登登。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">奇蹤散出走吳越,勝事傳說(shuō)夸友朋。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">書(shū)來(lái)訖詩(shī)要自寫(xiě),為把栗尾書(shū)溪藤。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">后來(lái)視今猶視昔,過(guò)眼百年如風(fēng)燈。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">他年劉郎憶賀監(jiān),還道同時(shí)須服膺。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):這是蘇軾非常著名的論書(shū)法詩(shī)篇。詩(shī)中,蘇軾評(píng)價(jià)和贊揚(yáng)了前人的多種碑帖,闡述了自己的書(shū)法美學(xué)思想。其中的“短長(zhǎng)肥瘦各有態(tài),玉環(huán)飛燕誰(shuí)敢憎?!币痪洌浞煮w現(xiàn)出蘇軾的書(shū)法理念:反對(duì)藝術(shù)泥古不化,倡導(dǎo)書(shū)法藝術(shù)多樣性和包容性。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">(10)和子由論書(shū)</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">吾雖不善書(shū),曉書(shū)莫如我。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">茍能通其意,常謂不學(xué)可。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">貌妍容有顰,璧美何妨橢。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">端莊雜流麗,剛健含婀娜。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">好之每自譏,不謂子亦頗。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">書(shū)成輒棄去,謬被旁人裹。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">體勢(shì)本闊略,結(jié)束入細(xì)么。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">子詩(shī)亦見(jiàn)推,語(yǔ)重未敢荷。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">邇來(lái)又學(xué)射,力薄愁官笥。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">多好竟無(wú)成,不精安用夥。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">何當(dāng)盡屏去,萬(wàn)事付懶惰。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">吾聞古書(shū)法,守駿莫如跛。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">世俗筆苦驕,眾中強(qiáng)嵬騀。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">鐘張忽已遠(yuǎn),此語(yǔ)與時(shí)左。</span></p><p class="ql-block"><span style="font-size:22px;">●簡(jiǎn)評(píng):這是蘇軾和弟弟蘇轍討論書(shū)法藝術(shù)的詩(shī),也是蘇軾非常著名的論書(shū)法詩(shī)篇。詩(shī)中,蘇軾闡述自己的書(shū)法理念:不必死學(xué)古人,不必斤斤計(jì)較于“法度”,把“意”作為書(shū)法藝術(shù)最重要的內(nèi)涵。蘇軾認(rèn)為,書(shū)法藝術(shù)貴在寫(xiě)意樂(lè)心,不計(jì)較于工拙,妙境總在自由揮灑之間。蘇軾這種書(shū)法理念,與他個(gè)人的藝術(shù)審美觀,以及灑脫自在的個(gè)性非常契合。</span></p>