<p class="ql-block"> 《 古詩(shī)十九首》最早見于蕭統(tǒng)所編的《文選》卷二十九“雜詩(shī)”類,也因《文選》的選錄結(jié)撰而名垂詩(shī)史。可以說,“蕭統(tǒng)《文選》不僅使《古詩(shī)十九首》有了集體的名字,并進(jìn)入了教科書和官方傳播的主渠道。”(《朱自清、馬茂元說古詩(shī)十九首》)</p><p class="ql-block"> 《古詩(shī)十九首》上承《詩(shī)經(jīng)》《楚辭》,下啟魏晉的五言、七言詩(shī),在中國(guó)五言詩(shī)的發(fā)展史上具有的重要地位,是文人五言抒情詩(shī)歌的典范性作品,劉勰在《文心雕龍》中稱其為“五言之冠冕”。它習(xí)慣以句首為標(biāo)題,多表達(dá)思婦相思、游子思鄉(xiāng)和抑郁不得志之感,反映了漢末文人的生活,語(yǔ)言樸素自然,情感真切動(dòng)人。</p> <p class="ql-block">1.行行重行行</p><p class="ql-block">行行重行行,與君生別離。</p><p class="ql-block">相去萬(wàn)余里,各在天一涯。</p><p class="ql-block">道路阻且長(zhǎng),會(huì)面安可知?</p><p class="ql-block">胡馬依北風(fēng),越鳥巢南枝。</p><p class="ql-block">相去日已遠(yuǎn),衣帶日已緩。</p><p class="ql-block">浮云蔽白日,游子不顧反。</p><p class="ql-block">思君令人老,歲月忽已晚。</p><p class="ql-block">棄捐勿復(fù)道,努力加餐飯!</p><p class="ql-block">這首詩(shī)是思婦傾訴與丈夫離別后的痛苦,以及對(duì)他的深切思念與關(guān)愛。</p> <p class="ql-block">2.青青河畔草</p><p class="ql-block">青青河畔草,郁郁園中柳。</p><p class="ql-block">盈盈樓上女,皎皎當(dāng)窗牖。</p><p class="ql-block">娥娥紅粉妝,纖纖出素手。</p><p class="ql-block">昔為倡家女,今為蕩子?jì)D。</p><p class="ql-block">蕩子行不歸,空床難獨(dú)守。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)的主人翁是位美麗的少婦,游子外出遠(yuǎn)游不歸,思婦在等待與思念中,盼望又失望。</p> <p class="ql-block">3.青青陵上柏</p><p class="ql-block">青青陵上柏,磊磊澗中石。</p><p class="ql-block">人生天地間,忽如遠(yuǎn)行客。</p><p class="ql-block">斗酒相娛樂,聊厚不為薄。</p><p class="ql-block">驅(qū)車策駑馬,游戲宛與洛。</p><p class="ql-block">洛中何郁郁,冠帶自相索。</p><p class="ql-block">長(zhǎng)衢羅夾巷,王侯多第宅。</p><p class="ql-block">兩宮遙相望,雙闕百余尺。</p><p class="ql-block">極宴娛心意,戚戚何所迫。</p><p class="ql-block">詩(shī)人首先發(fā)出了人生短暫的感嘆。接著通過王侯沆瀣一氣、茍且度日與失意文人們憔悴落魄的對(duì)比,表達(dá)了對(duì)個(gè)人境遇和現(xiàn)實(shí)的不滿。</p> <p class="ql-block">4.今日良宴會(huì)</p><p class="ql-block">今日良宴會(huì),歡樂難具陳。</p><p class="ql-block">彈箏奮逸響,新聲妙入神。</p><p class="ql-block">令德唱高言,識(shí)曲聽其真。</p><p class="ql-block">齊心同所愿,含意俱未申。</p><p class="ql-block">人生寄一世,奄忽若飆塵。</p><p class="ql-block">何不策高足,先據(jù)要路津。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)寫的是詩(shī)人客中對(duì)酒聽歌的感慨,面對(duì)苦悶人生,詩(shī)人感到遲疑和困惑。</p> <p class="ql-block">5.西北有高樓</p><p class="ql-block">西北有高樓,上與浮云齊。</p><p class="ql-block">交疏結(jié)綺窗,阿閣三重階。</p><p class="ql-block">上有弦歌聲,音響一何悲!</p><p class="ql-block">誰(shuí)能為此曲,無乃杞梁妻。</p><p class="ql-block">清商隨風(fēng)發(fā),中曲正徘徊。</p><p class="ql-block">一彈再三嘆,慷慨有余哀。</p><p class="ql-block">不惜歌者苦,但傷知音稀。</p><p class="ql-block">愿為雙鴻鵠,奮翅起高飛。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)抒發(fā)了詩(shī)人不遇“知音”、抑郁不得志的悲傷之情。</p> <p class="ql-block">6.涉江采芙蓉</p><p class="ql-block">涉江采芙蓉,蘭澤多芳草。</p><p class="ql-block">采之欲遺誰(shuí),所思在遠(yuǎn)道。</p><p class="ql-block">還顧望舊鄉(xiāng),長(zhǎng)路漫浩浩。</p><p class="ql-block">同心而離居,憂傷以終老。</p><p class="ql-block">“芙蓉”“蘭澤芳草”這些物象觸動(dòng)了游子的思鄉(xiāng)情懷,想起了遠(yuǎn)方的妻子,想起了遙遠(yuǎn)的家鄉(xiāng)。</p> <p class="ql-block">7.明月皎夜光</p><p class="ql-block">明月皎夜光,促織鳴東壁。</p><p class="ql-block">玉衡指孟冬,眾星何歷歷。</p><p class="ql-block">白露沾野草,時(shí)節(jié)忽復(fù)易。</p><p class="ql-block">秋蟬鳴樹間,玄鳥逝安適。</p><p class="ql-block">昔我同門友,高舉振六翮。</p><p class="ql-block">不念攜手好,棄我如遺跡。</p><p class="ql-block">南箕北有斗,牽牛不負(fù)軛。</p><p class="ql-block">良無磐石固,虛名復(fù)何益。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)首先借秋夜之景,抒發(fā)詩(shī)人對(duì)人生短暫的感慨。之后,詩(shī)人在仕途不順?biāo)斓牡凸戎杏指惺艿搅宋羧蘸糜研涫峙杂^的世態(tài)炎涼。</p> <p class="ql-block">8.冉冉孤生竹</p><p class="ql-block">冉冉孤生竹,結(jié)根泰山阿。</p><p class="ql-block">與君為新婚,菟絲附女蘿。</p><p class="ql-block">菟絲生有時(shí),夫婦會(huì)有宜。</p><p class="ql-block">千里遠(yuǎn)結(jié)婚,悠悠隔山陂。</p><p class="ql-block">思君令人老,軒車來何遲!</p><p class="ql-block">傷彼蕙蘭花,含英揚(yáng)光輝。</p><p class="ql-block">過時(shí)而不采,將隨秋草萎。</p><p class="ql-block">君亮執(zhí)高節(jié),賤妾亦何為!</p><p class="ql-block">這首詩(shī)寫的是新婚遠(yuǎn)別之恨此詩(shī)具體表現(xiàn)思婦的孤寂心情以及自傷遲暮的無窮感慨,借景物抒發(fā)久別相思的怨情,表達(dá)出思婦正值青春年華卻飽受冷落的傷感。</p> <p class="ql-block">9.庭中有奇樹</p><p class="ql-block">庭中有奇樹,綠葉發(fā)華滋。</p><p class="ql-block">攀條折其榮,將以遺所思。</p><p class="ql-block">馨香盈懷袖,路遠(yuǎn)莫致之。</p><p class="ql-block">此物何足貴,但感別經(jīng)時(shí)。</p><p class="ql-block">氣候的變化、季節(jié)的轉(zhuǎn)換代表著思婦情緒的起伏。朱自清先生評(píng)價(jià)這首詩(shī)說:“這奇樹若不在庭中,她偶然看見它開花,也許頓吃一驚,日子過得快?。∫粍e這么久了,可是這奇樹老在庭中,她天天瞧著它變樣兒,天天覺得過得快,那人是一天比一天遠(yuǎn)了!這日日的煎熬,漸漸的消磨,比那頓吃一驚更傷人?!?lt;/p> <p class="ql-block">10.迢迢牽牛星</p><p class="ql-block">迢迢牽牛星,皎皎河漢女。</p><p class="ql-block">纖纖擢素手,札札弄機(jī)杼。</p><p class="ql-block">終日不成章,泣涕零如雨。</p><p class="ql-block">河漢清且淺,相去復(fù)幾許。</p><p class="ql-block">盈盈一水間,脈脈不得語(yǔ)。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)借神話傳說中牛郎織女被銀河阻隔而不得會(huì)面的悲劇,訴說離別的哀怨、人間夫妻不得團(tuán)聚的悲哀。</p> <p class="ql-block">11.回車駕言邁</p><p class="ql-block">回車駕言邁,悠悠涉長(zhǎng)道。</p><p class="ql-block">四顧何茫茫,東風(fēng)搖百草。</p><p class="ql-block">所遇無故物,焉得不速老。</p><p class="ql-block">盛衰各有時(shí),立身苦不早。</p><p class="ql-block">人生非金石,豈能長(zhǎng)壽考。</p><p class="ql-block">奄忽隨物化,榮名以為寶。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)前半部分感慨人生之艱與生命之促,后半部分抒發(fā)自己對(duì)人生的感悟與自我勉勵(lì)、自我警醒。</p> <p class="ql-block">12.東城高且長(zhǎng)</p><p class="ql-block">東城高且長(zhǎng),逶迤自相屬。</p><p class="ql-block">回風(fēng)動(dòng)地起,秋草萋已綠。</p><p class="ql-block">四時(shí)更變化,歲暮一何速!</p><p class="ql-block">晨風(fēng)懷苦心,蟋蟀傷局促。</p><p class="ql-block">蕩滌放情志,何為自結(jié)束!</p><p class="ql-block">燕趙多佳人,美者顏如玉。</p><p class="ql-block">被服羅裳衣,當(dāng)戶理清曲。</p><p class="ql-block">音響一何悲!弦急知柱促。</p><p class="ql-block">馳情整巾帶,沉吟聊躑躅。</p><p class="ql-block">思為雙飛燕,銜泥巢君屋。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)通過對(duì)客居他鄉(xiāng)的游子因觸景傷情而引發(fā)內(nèi)心遐想的描寫,反映出詩(shī)人無處著落的苦悶與悲哀。</p> <p class="ql-block">13.驅(qū)車上東門</p><p class="ql-block">驅(qū)車上東門,遙望郭北墓。</p><p class="ql-block">白楊何蕭蕭,松柏夾廣路。</p><p class="ql-block">下有陳死人,杳杳即長(zhǎng)暮。</p><p class="ql-block">潛寐黃泉下,千載永不寤。</p><p class="ql-block">浩浩陰陽(yáng)移,年命如朝露。</p><p class="ql-block">人生忽如寄,壽無金石固。</p><p class="ql-block">萬(wàn)歲更相送,賢圣莫能度。</p><p class="ql-block">服食求神仙,多為藥所誤。</p><p class="ql-block">不如飲美酒,被服紈與素。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)表現(xiàn)了東漢末年大動(dòng)亂時(shí)期,一部分生活充裕、但在政治上找不到出路的知識(shí)分子的悲涼心態(tài)。</p> <p class="ql-block">14.去者日以疏</p><p class="ql-block">去者日以疏,生者日已親。</p><p class="ql-block">出郭門直視,但見丘與墳。</p><p class="ql-block">古墓犁為田,松柏摧為薪。</p><p class="ql-block">白楊多悲風(fēng),蕭蕭愁殺人。</p><p class="ql-block">思還故里閭,欲歸道無因。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)描寫了游子思?xì)w故鄉(xiāng)而不得以及仕途失意的悲傷迷茫。</p> <p class="ql-block">15.生年不滿百</p><p class="ql-block">生年不滿百,常懷千歲憂。</p><p class="ql-block">晝短苦夜長(zhǎng),何不秉燭游!</p><p class="ql-block">為樂當(dāng)及時(shí),何能待來茲。</p><p class="ql-block">愚者愛惜費(fèi),但為后世嗤。</p><p class="ql-block">仙人王子喬,難可與等期。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)感慨人生苦短,勸人通達(dá)世事,及時(shí)行樂,不必為那些毫無益處的事而日夜煩憂,并諷刺了那些貪圖富貴者不懂得領(lǐng)悟人生的愚昧無知。</p> <p class="ql-block">16.凜凜歲云暮</p><p class="ql-block">凜凜歲云暮,螻蛄夕鳴悲。</p><p class="ql-block">涼風(fēng)率已厲,游子寒無衣。</p><p class="ql-block">錦衾遺洛浦,同袍與我違。</p><p class="ql-block">獨(dú)宿累長(zhǎng)夜,夢(mèng)想見容輝。</p><p class="ql-block">良人惟古歡,枉駕惠前綏。</p><p class="ql-block">愿得常巧笑,攜手同車歸。</p><p class="ql-block">既來不須臾,又不處重闈。</p><p class="ql-block">亮無晨風(fēng)翼,焉能凌風(fēng)飛。</p><p class="ql-block">眄睞以適意,引領(lǐng)遙相希。</p><p class="ql-block">徙倚懷感傷,垂涕沾雙扉。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)圍繞夢(mèng)境鋪展開來,夢(mèng)前的相思,夢(mèng)境的繾綣,夢(mèng)后的傷感,寂寞的相思之夜多么漫長(zhǎng)。</p> <p class="ql-block">17.孟冬寒氣至</p><p class="ql-block">孟冬寒氣至,北風(fēng)何慘栗。</p><p class="ql-block">愁多知夜長(zhǎng),仰觀眾星列。</p><p class="ql-block">三五明月滿,四五蟾兔缺。</p><p class="ql-block">客從遠(yuǎn)方來,遺我一書札。</p><p class="ql-block">上言長(zhǎng)相思,下言久離別。</p><p class="ql-block">置書懷袖中,三歲字不滅。</p><p class="ql-block">一心抱區(qū)區(qū),懼君不識(shí)察。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)抒發(fā)的是寒冬長(zhǎng)夜里深閨思婦的離愁別恨,寒冬夜長(zhǎng),丈夫長(zhǎng)久未歸,女子凄然獨(dú)處,內(nèi)心思念,對(duì)三年前的書信都細(xì)心珍藏,可見其堅(jiān)貞情意。</p> <p class="ql-block">18.客從遠(yuǎn)方來</p><p class="ql-block">客從遠(yuǎn)方來,遺我一端綺。</p><p class="ql-block">相去萬(wàn)余里,故人心尚爾。</p><p class="ql-block">文彩雙鴛鴦,裁為合歡被。</p><p class="ql-block">著以長(zhǎng)相思,緣以結(jié)不解。</p><p class="ql-block">以膠投漆中,誰(shuí)能別離此。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)通過“客從遠(yuǎn)方來,遺我一端綺”的事件,牽動(dòng)思婦蘊(yùn)積在心中已久的思愁。</p> <p class="ql-block">19.明月何皎皎</p><p class="ql-block">明月何皎皎,照我羅床緯。</p><p class="ql-block">憂愁不能寐,攬衣起徘徊。</p><p class="ql-block">客行雖云樂,不如早旋歸。</p><p class="ql-block">出戶獨(dú)彷徨,愁思當(dāng)告誰(shuí)!</p><p class="ql-block">引領(lǐng)還入房,淚下沾裳衣。</p><p class="ql-block">這首詩(shī)從月明夜靜、對(duì)影寂寞的閨怨環(huán)境開始寫起,思婦的滿腹憂愁忽從中來,從而攬衣徘徊,出戶仿徨,終而入房涕泣。隨著思婦的動(dòng)作和身影,每一個(gè)語(yǔ)境的轉(zhuǎn)折都加重了凄涼、傷感的色彩。</p>